Reja: Kirish Savod o`rgatish metodikasining psixalogik asoslari

Alifboning asosiy davri

Bu davr 31 – dekabrigacha davom etadi. Unda asosan o’quvchilar undosh tovushlar va undosh harflar bilan ishlaydilar.

Undoshlar ,,osondan qiyinga” tamoyili asosida joylashtiriladi: oldin n, m, l; keyin esa b, k, t, s kabi undoshlar , so’ngra ikki tovushli j va harf birikmalari ng, sh, ch, tovush bildirmaydigan harf tutuq belgisi ( ’ ) joylashtiriladi.

O’quvchilarni tovush bilan harflar orasidagi bog’anishni anglab yetish orqali elementar o’qishni muvaffaqiyatli olib borishi talab etiladi: bo’g’inga bo’lish, bo’g’in chegarasini aniqlash, kesma harflarda bo’g’in tuzish va o’qish.

Bo’g’in tovush – harf tahliliy kabi tovushlarda ham ifodalanadi: ikki va uch harfli bo’g’inlar; ochiq (-il, -ol, -no) va yopiq (-mat, -non, -lat) bo’g’inlar.

Alifbo davrini o’rganishda murakkabligini hisobga olib uch bosqichga ajratish mumkin:

1. 
   
   o-na, a-na, il, in bilan tuzilishdagi so’zlar.
   
2. 
   
   r, q, v, f kabi undoshlar, yo’lbars, do’st, rasm kabi tuzilishdagi so’zlar.
   

3. Harf birikmalari ikki tovushni ifodalaydigan j , tutuq belgisi va jurnal, jirafa, tong, so’ng, bodring, choynak kabi so’zlarni o’qishga o’rgatiladi.

   
   

Alifbe davrini oxirida o’quvchilar quyidagi bilim, ko’nikma va malakaga ega bo’lishlari lozim:

1. Hamma tovushlarni tanishi va har qanday holatda to’g’ri talaffuz qilish.

   
   

2. So’zni bo’g’in , tovush, harf tahlilini bilishi so’zdagi tovushlarning tarkibini aniqlay olishi.

   
   

3. Kesma, harf va bo’g’inlardan so’z tuza olishi va o’qishi.

   
   

4. 2 – 3 – 4 bo’g’inli so’zlarni bo’g’inlab o’qishi, gaplarning ohangiga qarab o’qish.

   
   

5. O’qilgan matnni savollar bilan hikoya qilib berishi. O’qilgan matnga sarlavha topishi, to’g’ri, tez ongli va ifodali o’qish malakalarini shakllantirish.