Reja: Kirish Savdo korxonalarida muomala xarajatlarining yuzaga kelish sabablari va moxiyati

Xitoy Xalq Respublikasi	5 049,8	6 265,8
5 129,6
Eksport	2 223,3	2 132,4	1 578,8
Import	2 826,5	4 133,4	3 550,9
Saldo	-603,2	-2 001,0	-1 972,1
Rossiya	4 622,6	5 274,5	4 541,8
Eksport	1 695,2	2 020,4	1 182,6
Import	2 927,3	3 254,1	3 359,2
Saldo	-1 232,1	-1 233,7	-2 176.6
Qozog’iston	2 367.8	2 789.7	2 313.6
Eksport	1 146.3	1 144.8	729.4
Import	1 221.5	1 645.0	1 584.2
Saldo	-75.2	-500.2	-854.9
Koreya Respublikasi	1 537.7	2 246.7	1 773.5
Eksport	78,7	84,3	38,4
Import	1 459,0	2 162,4	1 735,1
Saldo	-1 380,4	-2 078,1	-1 696,7
Turkiya	1 746,6	2 052,0	1 654,8
Eksport	714,2	979,7	785,8
Import	1 032,4	1 072,3	869,0
Saldo	-318,2	-92,7	-83,2
Qirgʻiz Respublikasi	325,7	701,7	736,3
Eksport	215,0	582,6	622,4
Import	110,7	119,1	113,9

Germaniya	577,7	824,3	643,6
Eksport	35,3	42,0	59,6
Import	542,5	782,3	584,0
Saldo	-507,2	-740,3	-524,4
Afgʻoniston	514,3	492,9	611,4
Eksport	512,7	490,9	609,5
Import	1,6	2,0	1,9
Saldo	511,1	488,9	607,7
Turkmaniston	200,1	470,6	361,8
Eksport	36,8	119,0	109,7
Import	163,2	351,6	252,1
Saldo	-126,4	-232,6	-142,3
AQSh	345,7	552,7	233,3
Eksport	24,9	23,5	20,7
Import	320,8	529,2	212,6
Saldo	-296,0	-505,8	-191,9
Hindiston	229,8	303,8	326,0
Eksport	19,3	19,1	12,7
Import	210,5	284,7	313,3
Saldo	-191,2	-265,6	300,5
Italiya	234,4	344,6	289,6
Eksport	19,5	22,8	12,9
Import	214,9	321,8	276,7
Saldo	-195,4	-299,0	-263,9
Latviya	368,4	316,4	286,6
Eksport	33,4	40,6	28,0
Import	335,0	275,9	258,5
Saldo	-301,5	-235,3	-230,5
Belarus Respublikasi	330,2	282,7	214,3
Eksport	31,7	38,3	33,7
Import	298,6	244,5	180,6
Saldo	-266,9	-206,2	-146,8
Eron	254,3	337,9	199,2
Eksport	146,5	171,7	120,0
Import	107,7	166,2	79,1
Saldo	38,8	5,5	40,9
Fransiya	247,1	284,5	194,2
Eksport	151,1	162,9	85,0
Import	96,0	121,6	109,2
Saldo	55,1	41,3	-24,2

Xulosa va takliflar
 Savdo korxonasida tovar operasiyalari va muomala xarajatlarini hisobda
to'g’ri aks ettirish uchun muayyan shart-sharoitlarini hamda amaldagi
me'yoriy hujjatlar qoidalarini aks ettiruvchi hisob siyosati shakllantirishni
talab etadi.
 Tovar-moddiy boyliklarning saqlanish joylarida ombor hisobini belgilangan
usul va shakllarda, shuningdek hisob registrlari hisoblangan kitob, kartochka
yoki qaydnomalarni o'z vaqtida va to'g’ri yuritilishini ta'minlash.
 Savdo korxonalarida haridorlar bilan bo'ladigan muomala xarajatlari hisobini takomillashgan.
 Savdo korxonalarida muomala xarajatlari hisobini tashkil etishda horijiy
davlatlar tajribasidan foydalanish o'rinlidir.
Savdo korxonalarida buxgalteriya hisobini yuritish, eng avvalo tovar aylanmasi
rejasi va umumiy ovqatlanish korxonalari ho'jalik-moliya faoliyatlarini
baholashning asosiy mezoni sifatida, bajarilishini nazorat qilish uchun zarur ahborot bilan ta'minlanishi kerak. Xo'jalik muomalalarini buxgalteriyada hisobga
olish o'z vaqtida aks ettirilishi ularni qayd etishning o'zi bilan cheklanmaydi, hisob
ma'lumotlaridan ulgurji va chakana savdo bilan shug'ullanuvchikorxonalarda
tovarlarni o'z vaqtida nazorat qilish, ularni turib qolmasligi uchun o'z vaqtida tasir
ko'rsatish imkoniyatini beradi. Shuning uchun hujalik yuritishga aloqador har bir
vaziyatda o'z vaqtida qarorlar qabul qilinishi uchun buhgalteriyada hisobga olish
jadalligining oshirilishini taminlash muhimdir.xulosamni umumiy qilib O’zbekiston sharoyitida savdo korxonalari tovarlar yaroqlilik muddati o’tgani sari sotish mumkin baxoda sotishlarini taklif qilgan bo’lardim xaridorlarga qulaylik tug’dirish maqsadida yetkazib berish xizmatlari ham mavjud bo’lishi xarid sifatini yaxshilagan bo’lardi.insonni faollashtiradigan asosiy maanba shaxsiy maanfatdir, savdo sotiq yaxshi rivojlansa yurt rivojlanadi iqtisodimiz barqaroq bo’ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar

Darslik va o’quv adabiyotlar

1. Bobojonov O. Moliyaviy hisob. Darslik. Buxgalteriya hisobining
xalqaro (IAS), Amerika (GAAP) va milliy (BXMS) standartlariga asosano’zgartirishlar va qo’shimchalar kiritilgan. – T: Moliya, 2002.
2. Gadoev E. va boshqalar. Buxgalter uchun amaliy qo’llanma: ikki jildlik.
Toshkent NORMA 2010
3. Gadoev E.F. va boshqalar. Bilvosita Soliqlar. T:»Norma»-2011
5. Do’smuratov R.D. Audit asoslari. -T.: O’zbekiston milliy
entsiklopediyasi. 2003.
6. Ibragimov A., Ochilov.I., Qo’ziev.I., Rizaev.N. Moliyaviy va boshqaruv hisobi. T.: Iqtisod-moliya nashriyoti, 2008.-444 b
6. Karimov A., Islomov F., va boshqalar. Buxgalteriya hisobi. Darslik. –
T.: “Sharq” ashriyot-matbaa aktsiyadorlik kompaniyasi, 2004.-592b.
7. Qosimov X. va boshqalar. Auditorli faoliyati bo’yicha uslubiy
qo’llanmalar to’plami/. - Toshkent, 2010. - 320 b
Internet saytlari
www.uza.uz (O’zbe isto Respubli asi Axborot agentligi)
www.mf.uz (O’zbe isto Respubli asi Moliya Vazirligi)
www.lex.uz
www.norma.uz (Norma nashriyoti)
www.soliqinfo.uz
www.referat.uz
Normativ huquqiy xujjatlar
0’zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi. –Toshkent, O’zbekiston 2011
0’zbekiston Respublikasi fuqorolik kodeksi –Toshkent, O’zbekiston 2012
0’zbekiston Respublikasi soliq kodeksi
0’zbekiston Respublikasi “Buxgalteriya hisobi to’g’risidagi“ qonuni
0’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining” Mahsulot (ishlar, xizmatlar) ni ishlab chiqarish va sotish to’g’risidagi nizomi