Reja kirish I bob Fel haqida tushuncha



Download 69,27 Kb.
bet7/22
Sana27.05.2023
Hajmi69,27 Kb.
#944608
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   22
Bog'liq
Fellarda zamon ko\'chishi haqida malumot

Orttirma nisbat. Orttirma nisbat shakli quyidagilar:
[-dir (-tir)]: (chizdir), (yondir), (urintir);
[-gaz (-giz,- g’az, -g’iz, -kaz, -kiz, -qaz, -qiz)]: (ko’rgaz), (kirgiz), (turg’iz), (yutqiz), (o’tqaz), (ketkiz), (yurg’az);
[-(i)t]: (o’qit), (ishlat), (tugat), (boshlat), (yurit), (kirit);
[-iz]: (oqiz), (tomiz), (emiz);
[-ir]: (bitir), (uchir), (pishir), (qochir), (ochir), (shoshir), (oshir), (botir), (qotir);
[-ar]: (chiqar), (qaytar);
[-sat]: (ko’rsat).
Orttirma nisbat UGMsi «harakat bajaruvchisini orttirish, jarayonga «ortiqcha» bajaruvchini kiritish va o’timsiz fe’lni o’timli fe’lga aylantirish». Orttirma nisbatda ish-harakatning sub’ekti ortib, ular bevosita va bilvosita sub’ektga ajraladi: Halim o’qidi. Halim ukasini o’qitdi. Birinchi gapda sub’ekt bitta. Ikkinchi gapda esa ikkita bo’lib, [Halim] bilvosita, [ukasi] bevosita bajaruvchilar. Bevosita sub’ekt unchalik ahamiyatli bo’lmaydi, shuning uchun u ko’p holda ifodalanmay qolaveradi.
Orttirma nisbat shakli fe’lga birdan ortiq qo’shilishi mumkin. Bunda avvalgi bevosita sub’ekt bilvosita sub’ektga aylanib ketaveradi: Halim to’ladi. Halim ukasiga to’latdi. Halim ukasiga to’lattirdi. Jumla g’alizligi kelib chiqmasligi uchun keyingi gapdagi bevosita sub’ekt tushirib qoldirilgan.
Orttirma nisbat shaklli fe’l semantikasida ma’noviy siljish ro’y berib, unga xos morfema ajralmaydigan holga kelib qolishi ham mumkin: [tuzatmoq] [surishtirmoq], [solishtirmoq], [yaratmoq], [uyg’on], [yupan], [erkalatmoq], [(dalil,misol) keltirmoq] tipidagi fe’l ham shular jumlasidan.
Orttirma nisbat shakli o’timsiz fe’lni o’timliga aylantiradi.

Download 69,27 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish