Reja: kirish I. Asosiy qism

I.3.SUVNING QATTIQLIGI VA UNI YO’QOTISH USULLARI
Suvda turli tuzlar, ayniqsa, Ca2+ va Mg2+ — ionlari tutgan tuzlarning eriganligi tufayli "suvning kattiqligi" yuzaga keladi.
Suvning qattiqligi deb, 1 litr (1000 ml) suvda erigan Ca2+ va Mg2+ lar tuzlarining "mg/ekv" (milligram ekvivalent) midoriga aytiladi.
Shu tushunchaga asosan "suvning qattiqligi" quyidagicha hisoblanadi:
Suvning qattiqligi uch xil: a) vaqtinchalik, b) doimiy, v) umumiy bo’ladi.
а)Vaqtinchaliq qattiqlik suvda erigan Ca(HS03)2, Mg(HCO,)2 (ba’zan
Fe(HC03)2 bo’lishi ham mumkin) tuzlar tufayli yuzaga keladi. Shuning
uchun karbonatli qattiqlik ham deyiladi. Buni vaqtinchalik qattiqlik
deyilishigasabab, suv qaynaganda bu qattiqlik yo’qoladi.
Shu sababli suv qaynatilgan idishlarda "quyqa”, ya’ni suvda-erimaydigan
karbonat tuzlari hosil bo’ladi. Bu usulda suvni yumshatganda suvning
qattiqligi 5—7 mg • ekv/l gacha kamayadi.
b. Doimiy qattiqlik suvda erigan CaCl2, CaS04, MgCl2 va MgS04tuzlari tufayli yuzaga keladi. Bu qattiqlik suvni qaynatganda yo’qolmaydi.
v. Doimiy qattiqlik bilan vaqtinchalik qattiqliklarning yig’indisi umumiy qattiqliq deyiladi. Suvning umumiy qattiqligiga asoslanib, suv turli qattiqlik darajasidagi turlarga ajratiladi.
Agar qattiqlik 0 dan 4 mg • ekv/l (yoki 4°) bo’lsa. juda yumshoq suv deyiladi. Bunga distillangan, yomg’ir va qor suvlari kiradi.

• Qattiqligi 4—7 mg-ekv/l (4° dan 7° gacha) bo’lsa, bunday suv yumshoq suv deyiladi. Bunday suv kishilar iste’mol qilishi uchun yaroqli bo’ladi. Bu suvga ichimliq suvlari deyiladi.
• Qattiqligi 7—14 mg • ekv/l bulgan suv qattiq suv deyiladi. Bu suv iste’mol uchun ham, texnologik jarayonlar uchun ham yaroqsiz bo’ladi.
• Qattiqligi 14 mg• ekv/l dan (14° dan) yukori bulgan suv o’ta qattiq suv deyiladi.

Suvning qattiqligini yo’qotish uchun quyidagi usullardan foydalaniladi: