Режа: Жиноят ишлари бўйича процессуал ҳужжатлар фани тушунчаси

Жиноят ишини қўзғатишни рад қилиш тўғрисидаги қарор ЖПКнинг 83-моддасининг 1 ва 2-бандларида ҳамда 84-моддасининг биринчи қисмининг 1, 3 — 8-бандларида назарда тутилган ҳолатлар аниқланган тақдирда суриштирувчи, терговчи ёки прокурор томонидан қарор чиқарилади. Бу ҳақда жиноят содир этилганлиги тўғрисида хабар берган фуқаро, корхона, муассаса, ташкилот, жамоат бирлашмаси ёки мансабдор шахс хабардор қилинади. Бунда уларга қарор ёки ажрим устидан шикоят қилиш ҳуқуқлари ва тартиби тушунтирилиши лозим.
Юқорида қайд этилган қарорларнинг қонунийлиги ва асослилиги устидан прокурор назорати амалга оширилади. Прокурор қуйидаги ваколатларга эга:
1) суриштирувчининг, суриштирув органи бошлиғининг, терговчининг жиноят ишини қўзғатиш тўғрисидаги қарорини бекор қилишга ва иш қўзғатишни рад қилишга;
2) суриштирувчининг, суриштирув органи бошлиғининг, терговчининг жиноят иши қўзғатишни рад қилиш тўғрисидаги қарорини бекор қилишга ва айни вақтда иш қўзғатишга;
3) иш қўзғатиш тўғрисидаги ёки иш қўзғатишни рад қилиш тўғрисидаги суднинг ажрими устидан юқори судга протест беришга ҳақлидир.
Шу билан бирга манфаатдор тарафлар жиноят ишини қўзғатиш, жиноят ишини қўзғатишни рад этиш, жиноят тўғрисидаги аризани (хабарни) терговга тегишлилигига қараб юбориш тўғрисидаги қарорлар устидан шикоят қилишга ҳақлидирлар.
Прокурорнинг жиноят иши қўзғатиш тўғрисидаги қарори устидан юқори турувчи прокурорга шикоят қилиниши мумкин. Суриштирувчи ёки суриштирув органи бошлиғининг, терговчининг иш қўзғатиш тўғрисидаги қарорининг прокурор томонидан бекор қилиниши устидан ҳам худди шундай тартибда шикоят қилиниши мумкин.
Суриштирувчининг, суриштирув органи бошлиғининг, терговчининг иш қўзғатишни рад қилиш тўғрисидаги қарори устидан прокурорга, прокурорнинг иш қўзғатишни рад қилиш тўғрисидаги қарори устидан юқори турувчи прокурорга, суднинг ажрими устидан эса юқори судга шикоят қилиниши мумкин.

ПРОЦЕСCУАЛ ҲУЖЖАТЛАРНИНГ НАМУНАВИЙ СХЕМАСИ
1-схема