Режа: "Информатика", "технология", "ахборот технологиялари"ва" ҳуқуқий технология"тушунчалари

5-Ma'ruza matni 2021-2022 ўқув йил

5- Mavzu. Ma'lumotlarning maxfiyligi bilan bog'liq muammolar. Texnologiyalarning intellektual mulk (IM) huquqlariga ta'siri
Reja:
1. Ma'lumotlarning maxfiyligi. Anonimlik va taxallus o'rtasidagi farq.
2. Ma'lumotlarning maxfiyligini himoya qilish uchun foydalaniladigan texnik mexanizmlar (shifrlash, cookie-fayllar (emas), PCI DSS va boshqalar).
3. Himoyalashning huquqiy, ijtimoiy va boshqa mexanizmlari.
4. Keraksiz ma'lumotlar almashinuviga to'sqinlik qiladigan texnologiyalar.
Ma'lumotlarning maxfiyligi. Anonimlik va taxallus o'rtasidagi farq
Konfidetsiallik (Lat. Confidentia - ishonch) Maxfiylik- har qanday ma'lumotning oshkor etilishi, tarqalishining oldini olish zarurati.
Konfidetsial ma'lumotlar - maxfiy, ya'ni "maxfiy, oshkor qilinmaydigan" ma'lumotlar; bu tushuncha sir yoki yashirish tushunchasiga tengdir.

Har xil sohalarda maxfiylik

Maxfiylik tushunchasi deyarli barcha sohalarda, tijorat tuzilmalarida va davlat tashkilotlarida ham qo'llaniladi. Korxonalarda maxfiylik haqida gap ketganda, bu ko'pincha tijorat yoki hukumat siri tushuniladi.
Maxfiylik-olingan axborot (biznes hamkoridan, muzokaralar ishtirokchisidan, suhbatdoshdan)ni oshkor etmaslik majburiyati yoki umuman olganda, mavzu oldindan xabar qilingan shaxslar doirasiga tarqalishining cheklanishi.
Davlat siri-davlat xavfsizligiga zarar etkazishi mumkin bo'lgan harbiy, tashqi siyosiy, iqtisodiy, razvedka, kontrrazvedka va operativ-qidiruv faoliyati sohasidagi davlat tomonidan himoyalangan ma'lumotlar.
Tijorat sirlari-mavjud yoki mumkin bo'lgan holatlarda o'z egasiga daromadni oshirish, ortiqcha xarajatlardan qochish, tovarlar, ishlar, xizmatlar bozoridagi vaziyatni saqlab qolish yoki boshqa tijorat foydasini olish imkonini beruvchi axborotning maxfiylik rejimi.
Tijorat sirini tashkil etuvchi ma'lumotlar (ishlab chiqarish siri) - har qanday xarakterdagi ma'lumotlar (ishlab chiqarish, texnik, iqtisodiy, tashkiliy va boshqalar), shu jumladan ilmiy-texnik sohadagi intellektual faoliyat natijalari, shuningdek, professional faoliyatni amalga oshirish usullari to'g'risidagi ma'lumotlar potentsial tijorat qiymatiga ega bo'lgan professional faoliyatni amalga oshirish usullari to'g'risidagi ma'lumotlar. Uchinchi shaxslar qonuniy asosda erkin foydalana olmaydigan va bunday ma'lumotlarga egasi tomonidan tijorat sirlari rejimi joriy etiladi.