Reja Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari va ularni bilishgan boʻlgan turlicha yondashuvlar

7.  Xususiy mulkchilik tarmogʻini kengaytirish – mamlakatimizda iqtisodiy islohotlarni 

chuqurlashtirishning eng muhim ustuvor yoʻnalishlaridan biri sifatida 

 

U bir qator yoʻllar  bilan amalga oshiriladi: davlat korxonalarini aktsiyadorlik  jamiyatiga 

aylantirish,  davlat  korxonasini  sotib,  uni  jamoa  mulkiga  aylantirish;  mulkni  qiymatga  qarab 

chiqarilgan  cheklar (vaucher)  boʻyicha  fuqarolarga  bepul  berish;  mulkni ayrim  tadbirkor va  ish 

boshqaruvchilarga  sotish;  ayrim  davlat  korxonalarini  chet  el  firma  va  fuqarolariga  sotish  yoki 

qarz hisobiga berish; davlat mol-mulkini auktsionlarda kim oshdi savdosi orqali sotish va h.k.  

Xususiylashtirishning usullari ham turli-tuman boʻlib, ularni 3 guruhga ajratish mumkin: 

1)  davlat  mulkini  bepul  boʻlib  berish  orqali  xususiylashtirish;  2)  davlat  mulkini  sotish  orqali 

xususiylashtirish;  3)  davlat  mulkini  bepul  boʻlib  berish  hamda  sotishni  uygʻunlashtirish  orqali 

xususiylashtirish. 

                                                        

1

  Ўзбекистон  Республикасининг  Қонуни.  Давлат  тасарруфидан  чиқариш  ва  хусусийлаштириш 

тўғрисида/Ўзбекистон Республикаси: қонунлар ва фармонлар. – Т.: Ўзбекистон, 1992, 65-б. 

---

1992-1993 yillar  xususiylashtirishning birinchi bosqichini oʻz ichiga olib,  bu bosqichda 

xususiylashtirish  jarayoni  umumiy  uy-joy  fondini,  savdo,  mahalliy  sanoat,  xizmat  koʻrsatish 

korxonalarini hamda qishloq xoʻjalik mahsulotlarini qayta ishlash tizimini qamrab oldi.   

Uy  joylarni  xususiylashtirish  jarayonida  ilgari  davlat  ixtiyorida  boʻlgan  bir  milliondan 

ortiq  kvartira  yoki  davlat  uy-joy  fondining  95  foizdan  ortiqrogʻi  fuqarolarning  xususiy  mulki 

boʻlib qoldi. 

Davlat  ijtimoiy  dasturida  belgilab  berilgan  ikkinchi  bosqich  1994-1995  yillarga  toʻgʻri 

keldi.  Bu  bosqichda  koʻplab  oʻrta  va  yirik  korxonalar  aktsiyadorlik  jamiyatlariga  aylantirildi 

hamda ularning aktsiyalari respublika qimmatli qogʻozlar bozorining asosini tashkil etdi.  

Respublika  iqtisodiyoti  1996  yildan  boshlab  mulkni  davlat  tasarrufidan  chiqarish  va 

xususiylashtirishning uchinchi bosqichiga kirdi.  

Xususiylashtirish  jarayonlarining  toʻrtinchi  bosqichi  (1998-2003  yillar)ning  asosiy 

vazifalari  sifatida  davlat  byudjetiga  xususiylashtirishdan  tushgan  mablagʻlarni  yoʻnaltirish, 

xususiylashtirilgan  korxonalarga  xorijiy  investitsiyalarni  jalb  etish,  boshqaruv  samaradorligini 

oshirish  va  mulkchilik  yangi  munosabatlarini  toʻlaqonli  amal  qilishi  uchun  sharoitlar  yaratish 

tadbirlarini amalga oshirish belgilandi.