Reja Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari va ularni bilishgan boʻlgan turlicha yondashuvlar

maqsadi va usullari. 

 

Bozor  munosabatlariga  oʻtishning  asosiy  sharti  koʻp  ukladli  iqtisodiyotni  va  raqobat 

muhitini  shakllantirish  uchun  shart-sharoitini  vujudga  keltirishdan  iborat.  Bunda  asosiysi 

mulkchilik masalasini hal qilishdir.  

Bozor  iqtisodiyotini  vujudga  keltirish  vazifasi  oʻtish  davrida  mulkchilikda  davlat 

sektorining  salmogʻi  ancha  yuqori  boʻlgan  mamlakatlarda  bu  mulkning  ma’lum  qismini  davlat 

tasarrufidan  chiqarish  va  xususiylashtirishni  taqozo  qiladi.  Shunga  koʻra,  Oʻzbekistonda  ham 

mulkni  davlat  tasarrufidan  chiqarish  va  xususiylashtirishga  muhim  ahamiyat  kasb  etuvchi 

jarayon  sifatida  qaralib,  «Davlat  tasarrufidan  chiqarish  va  xususiylashtirish  toʻgʻrisida»gi 

Qonunida (1991-yil 19-noyabr) quyidagicha ta’rif beriladi: 

Davlat  tasarrufidan  chiqarish  –  davlat  korxonalarini  va  tashkilotlarini  jamoa,  ijara 

korxonalariga,  aktsiyali  jamiyatlarga,  mas’uliyati  cheklangan  jamiyatlarga,  davlatga  qarashli 

mulk boʻlmaydigan boshqa korxonalar va tashkilotlarga aylantirishdir. 

Xususiylashtirish  –  fuqarolarning  va  davlatga  taalluqli  boʻlmagan  yuridik  shaxslarning 

davlat  mulki  ob’ektlarini  yoki  davlat  aktsiyali  jamiyatlarining  aktsiyalarini  davlatdan  sotib 

olishidir

1

.  

Bundan  koʻrinadiki,  mulkni  davlat  tasarrufidan  chiqarish  xususiylashtirishga  qaraganda 

ancha  keng  tushuncha.  Xususiylashtirish  -  davlat  mulkiga  egalik  huquqining  davlatdan  xususiy 

shaxslarga oʻtishidir. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish xususiylashtirishdan tashqari, bu mulk 

hisobidan boshqa nodavlat mulk shakllarining vujudga keltirishni ham koʻzda tutadi.