Reja: I. Kirish Murakkab qo’shma gaplar haqida umumiy ma’lumot. Murakkab qo‘shma gaplarning semantik-sintaktik tuzilishi. II. Asosiy qism

4. Aralash turdagi qo‘shma gaplarning bir butun holda ma’lum bir gapga ergashuvidan tuzilgan tur. Masalan: Shuni ma’lum qilmoqchimanki, agar yerga o‘z vaqtida ishlov berilsa, hosilning unumi ortadi va biz rejani bajarishga muvaffaq bo‘lamiz.
Bunday tuzilishdagi murakkab qo‘shma gaplarning qurilish chizmasini quyidagicha belgilashimiz mumkin:

1

3

4

2 2

5. Ikkidan ortiq ergashgan qo‘shma gaplarning bog‘lanish asosida birikuvidan tuzilgan tur. Masalan: Bahor kelsa, kunlar isiydi; kunlar isib ketsa, maysalar nish ura boshlaydi; tabiat yam-yashil tusga kirib, dillar quvonchga to‘ladi. («Yoshlik».)

2

6

5

4

3

111

6. Bir bosh gapga ham ergash gap, ham ergashgan qo‘shma gapning birikuvidan tuzilgan tur. Masalan: Shuni bilingki, muammolarimiz ko‘p; agar birlashsak, uning echimi tez hal bo‘lishi mumkin. Ushbu murakkab qo‘shma gapning qurilish chizmasi quyidagicha:

2

1

4

3