|
Avtoservis korxonalari insonlarni ish joylari va mexnat bilan ta’minlashi bilan bir katorda ularning salomatligiga ta’sir kursatuvchi ob’ekt xam xisoblanadi. Shuning uchun avtoservislarda xizmat kilayotgan xodimlarning salomatligi, ishlash kobiliyatini saklash maksadida ularga kerakli mexnat sharoitlari yaratib berish zarur. Bu xakda Uzbekiston Respublikasi Konstitustiyasining Mexnat konunlari kodeksi va bir kator davlat konunlarida va karorlarida ta’kidlab utilgan.
Avtoservis korxonalarida ishlab chikarish uchastkalari, ustaxona postlari turli xil jixozlar asbob-uskunalar bilan ta’minlangan bulib, ular doimiy xarakatda buladilar, turli xil energiya manbaalaridan kuvvatlanadilar. Bundan tashkari ishlab chikarish jarayonida atrof-muxitga turli zaxarli gazlar, chang, shovkin-suron, tebranishlar tarkalib, mexnat kilayotgan insonning ish kobiliyatini pasayishi va salomatligiga salbiy ta’sir kursatadi. Shuning uchun insonni ushbu omillar ta’siridan ximoya kilish zarur buladi, ya’ni inson mexnatini muxofaza kilish muxim axamiyatga ega bulgan davlat axamiyatidagi vazifadir.
Mexnat xavfsizligi deganda insonni ishlab chikarish jarayonida turli xil salomatlik va ishlash kobiliyatiga salbiy ta’sir etuvchi omillardan saklash va ularning oldini olish uchun xizmat kiladigan kompleks tashkiliy, texnik iktisodiy, profilaktik, sanitar-gigienik va yonginni oldini olish tadbir-choralari majmuidir.
Mexnat xavfsizligi kuyidagi asosiy tarkibiy kismlarni uz ichiga oladi, bular:
Mexnat xavfsizligini texnikasi;
Ishlab chikarish sanitariyasi;
Yongin profilaktikasi;
Mexnat muxofazasi xukukiy asoslari.
Mexnat xavfsizligi texnikasi deganda ishlab chikarish jarayonida insonga ta’sir etayotgan xavfli omillarning oldini olish va ularni bartaraf etish uchun xizmat kiladigan tashkiliy va texnik iktisodiy tadbirlar majmui tushuniladi. Demak, xavfsizlik texnikasi mexnatkashga texnik va ishlab chikarish vositalaridan xavfsiz foydalanish tartib va koidalirini urgatadi.
Ishlab chikarishda inson salomatligi va uning ishlash kobiliyatiga 2 xil omil ta’sir kursatadi: xavfli va zararli.
Xavfli omil deganda ishlab chikarish jarayonida insonga ta’sir kursatib, uni ishlab chikarish jaroxati olishga sabab bulgan omillar tushuniladi.
Zararli omil deganda ishlab chikarish jarayonida insonga ta’sir kursatib, unda turli kasbiy kasallik kelib chikishiga sabab bulgan omillar tushuniladi.
Ishlab chikarish sanitariyasi ishlab chikarish jarayonida insonga zararli omillar ta’sirini oldini olish va bartaraf etish uchun zarur bulgan tashkiliy, texnik-iktisodiy chora-tadbirlardir. Ishlab chikarishni zararli omillar ta’sirida inson kasbiy kasallikka uchrab kolishi mumkin.
Ishlab chikarish sanitariyasi ATXKSlarda mexnatkashlarga normal ish sharoiti yaratish masalalari bilan shugullanadi. Uning uchun ish joylari va xonalarida etarli darajada yoritish, isitish, shamollatish, turli xil gazlar, radiastiya nurlaridan ximoya kilish, shovkin, tebranishlar oldini olish tadbirlarini ishlab chikadi va tadbik etadi.
Mexnat xavfsizligi masalalarini amalga oshirish uchun turli xil davlat xukukiy konun va koidalari urnatilgan. Bu masalaga Uzbekiston Respublikasi Konstitustiyasida aloxida urin berilgan. Konstitustiyada Uzbekiston Respublikasida yashovchi xar bir fukaro mexnat kilish xukukiga egaligi va uning mexnati muxofaza kilinishi shartligi ta’kidlab utilgan.
Mexnat xavfsizligi masalalari Uzbekiston Respublikasi Mexnat konunlari Kodeksida xam katta urin olgan. Unda mexnatkash bilan ishlab chikarish korxonalari urtasida buladigan uzaro xukukiy mexnat munosabatlari urnatiladi.
Avtoservislarda mexnat xavfsizligi masalalarini urnatish uchun davlat mexnat xavfsizligi standartlari tizimi tashkil etilgan. Bu standartlarda Konstitustiya va Mexnat konunlari Kodeksi asosida insonlarga xavfsiz va normal mexnat sharoitlari yaratish talablari ishlab chikilgan.
Ushbu standartlardan tashkari mexnat xavfsizligini ta’minlovchi muxim xujjatlardan biri sanitar me’yor va koidalar belgilovchi xujjatlardir. Bular kurilish va turli jixozlardan xavfsiz foydalanish yul-yurik va koidalarini belgilaydi.
Avtoservislarda TX va remont ishlarini bajarishda mexnat xavfsizligini ta’minlovchi asosiy xujjatlar-standartlar va ular asosida yaratilgan xavfsizlik instrukstiyalari va koidalaridir. Masalan, avtoservislarda TXK va remont ishlarini xavfsiz bajarish koidalari GOST 12.3.017-79. "SSBT. Remont i texnicheskoe obslujivanie avtomobiley" orkali tartibga solinadi.
Avtoservislarning xar bir uchastka, post va zonalarida mexnat sharoiti yaratish va xavfsiz mexnat kilish uchun instrukstiyalar ishlab chikiladi. Bunda ish joyida xavfsiz ishlash koidalari berilgan bulib, ularning bajarilishiga ish boshligi javobgar buladi.
Avtoservislarda mexnat xavfsizligi masalalarini tashkil etish kuyidagi tartibda tashkil etiladi. Avtoservis buyicha mexnat xavfsizligini tugri tashkil etish uchun birinchi navbatda korxona raxbari javobgar xisoblanadi.
Yirik avtoservis tashkilotlarida raxbarlarga yordamchi sifatida mexnat xavfsizligi injenerlari kabul kilinadi. Mexnat xavfsizligi injenerlari oliy ma’lumotli bulishlari shart va faoliyat buyicha bosh injener yoki raxbarga buysunadi.
Kichik avtoservislarda (agar shtatdagi ishchilar soni 250 dan past bulsa) mexnat xavfsizligi injenerlari bajaradigan ishlarni korxona raxbari buyrugiga asosan injener texnik xodimlardan biriga yuklatiladi.
Barcha uchastka, post va stex boshliklari uzlarining ish joylarida mexnat xavfsizligi tadbirlarini ishlab chikadilar va tadbik etadilar. Xar kvartal va yil oxirida mexnat xavfsizligi buyicha xisobot tayyorlanadi. Bu xisobotni mexnat xavfsizligi injenerlari tayyorlaydi, raxbar tasdiklagandan sung, yukori tashkilotga topshiriladi.
Mexnat xavfsizligi deganda insonni ishlab chikarish jarayonida turli xil salomatlik va ishlash kobiliyatiga salbiy ta’sir etuvchi omillardan saklash va ularning oldini olish uchun xizmat kiladigan kompleks tashkiliy, texnik iktisodiy, profilaktik, sanitar-gigienik va yonginni oldini olish tadbir-choralari majmuidir.
Mexnat xavfsizligi kuyidagi asosiy tarkibiy kismlarni uz ichiga oladi, bular:
Mexnat xavfsizligini texnikasi;
Ishlab chikarish sanitariyasi;
Yongin profilaktikasi;
Mexnat muxofazasi xukukiy asoslari.
Mexnat xavfsizligi texnikasi deganda ishlab chikarish jarayonida insonga ta’sir etayotgan xavfli omillarning oldini olish va ularni bartaraf etish uchun xizmat kiladigan tashkiliy va texnik iktisodiy tadbirlar majmui tushuniladi. Demak, xavfsizlik texnikasi mexnatkashga texnik va ishlab chikarish vositalaridan xavfsiz foydalanish tartib va koidalirini urgatadi.
Ishlab chikarishda inson salomatligi va uning ishlash kobiliyatiga 2 xil omil ta’sir kursatadi: xavfli va zararli.
Xavfli omil deganda ishlab chikarish jarayonida insonga ta’sir kursatib, uni ishlab chikarish jaroxati olishga sabab bulgan omillar tushuniladi.
Zararli omil deganda ishlab chikarish jarayonida insonga ta’sir kursatib, unda turli kasbiy kasallik kelib chikishiga sabab bulgan omillar tushuniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
