Reja: I. Kirish. II. Asosiy qism. Birjalar va yarmarkalar rivojlanishi tarixi

Hozirgi vaqtda birja ishchi tashkilotlarini ikki guruhga bo‘lish mumkin;

Markaziy va chekka joylardagi (pereferiynie) fyuchers birja vakillari.

Chekka joylardagi xizmat xodimlar mijozlarga o‘sha joyni o‘zida xizmat ko‘rsatadilar, ya‘ni mijozlardan buyurtmalari olish va birjaga ijro uchun topshirish bilan bog‘liq bo‘lgan xizmat turlari va boshqa xizmatlarni bajaradilar. Chekka joylardagi xizmat alohida mutaqil agent bo‘lishi yoki brokerlik idoralar filiallari, bo‘linmalari bo‘lib, buyurtmalar qabul qiluvchi brokerlar deb ataladilar. Ularni vazifalari mijozlardan operativ-tez buyurtmalar olib, ularni rasmiylashtirishdan iborat bo‘ladi. Markaziy xizmat bevosita birja imoratida joylashgan bo‘ladi. Birjaimoratida markaziy xizmatlarni umumiy operatsiyalar zali, brokerlik firmalar ofislari, ro‘yxatga olish byurosi va axborot xizmatlari bo‘lishligi ko‘zda tutiladi.

Bozorda tovar ayriboshlashning mohiyatini pul vositasi bilan ifoda etuvchi va bozorni boshqarib turuvchi ob‘ektiv iqtisodiy qonunlar bozor qonunlari deb yuritiladi. Bular jumlasiga: