Reja: i-kirish ii-asosiy qisim 1- suyuq аrаlаshmаlаrning hаydаlishi

Suyuq aralashmalarni haydash.
Suyuq uchuvchan aralashmalardagi komponentlar haydash yo‘li bilan bir –biridan ajratiladi. Bu usul kimyo, ozik-ovkat va boshqa sanoat tarmoklarida keng qo‘llaniladi. Suyuq aralashmalarni haydash umumiy bug‘ bosimi bilan tarkib orasidagi bog‘lanishga asoslangan. qanchalik komponentlarning uchuvchanligi orasidagi farq katta bo‘lsa, ularni ajratish shunchalik engil bo‘ladi.
Yuqoridagi ko‘rilgan uch toifa aralashmalarda haydash jarayoni turlicha boradi. Avvalo birinchi toifa diagramma beruvchi sistemalarni haydalishini ko‘rib chiqamiz.

T
bug‘
T⁰_a

T₂ Suyuqlik suyuqlik

T₁ T_B⁰

A N₂ N₁ N₄ N₃ B

Haydalishi kerak bo‘lgan aralashmaning tarkibi N₁ bo‘lsin (A modda nisbatan ko‘proq) va bu aralashma isitilganda T₁ haroratda qaynay boshlaydi, hosil bo‘lgan bug‘ tarkibi N₃bo‘lsin; demak bug‘da V modda nisbatan ko‘proq bo‘ladi. /aynash jarayoni davomida past haroratda qaynaydigan moddaning (V ning) nisbiy miqdori aralashmada kamayadi, ya’ni suyuq aralashmaning tarkibi uzluksiz ravishda o‘zgaradi, yuqoriroq haroratda qaynaydigan moddaning nisbiy miqdori suyuqlikda orta boradi va sistemaning umumiy bug‘ bosimi kamaya boshlaydi. /aynash harorati bug‘ bosimiga teskari proporsional bo‘lgani uchun qaynash jarayoni davomida harorat uzluksiz orta boradi. Bu misoldan ko‘rinib turibdiki, aralashma bir yo‘la haydalganda toza komponentga ajralmaydi.
Aralashmalarni toza kompopentlarga ajratish uchun fraksion yoki bosqichli haydash kerak. Bu xil haydashni quyidagi chizmadan ko‘rish mumkin;
T
T_a⁰
T₂
T₁

T₄
T₃
T₅
T_V⁰
A
N₂ N₁ N¹₅ N¹₄ N¹₃ N¹₂ N¹₁

Haydalishi kerak bo‘lgan aralashmaning tarkibi N₁ bo‘lsin. Bunday aralashma T₁ haroratigacha qaynatilganda suyuqlikning tarkibi N₂, bug‘ning tarkibi N₂ bo‘lsin. T₁ va T₂ haroratlar chegarasida bug‘ning o‘rtacha tarkibi N₃ bo‘lsin. N₃ tarkibli bug‘ sovitilib, suyuqlantirilgandan keyin T₃ va T₄ chegarasida qayta bug‘latiladi, natijada N₄ tarkibli bug‘ hosil bo‘ladi. Bu bug‘ suyuqlikka aylantirilib, yana T₄ va T₅ haroratlar atrofida qaynatilganda N₅ tarkibli bug‘ hosil bo‘ladi. Bu bug‘ni sovitib suyuqlikka aylantirib bug‘latish qaytariladi va bosqichli haydash toza komponentlar olinguncha davom ettiriladi. CHizmadan ko‘rinib turibdiki, bir bosqichdan ikkinchi bosqichga o‘tganda suyuqlikda, A moddaning, bug‘da esa (kondensatda) V moddaning nisbiy miqdori ko‘payib borib, bora-bora komponentlar bir-biridan to‘la ajraladi. Sanoatda bu jarayon rektifikatsion kolonnalarda avtomatik ravishda amalga oshiriladi.