Reja I. Kirish I

Oilada bolani xalq merosi vositasida ma'naviy - ahloqiy tarbiyalashda xalq pedagogikasining o'rni


Jamiyatning ravnaqi inson hayot kechirayotgan muhit, ana shu insonfaoliyatining turli sohalarida namoyon bо‘layotgan ma’naviy asosga kо‘p jihatdan bog‘liq. Ma’naviy asosga yillar davomida tarkib topgan xalq pedagogikasi ham kiradi.Zero, shaxsning rivojlanishi, uning ma’naviy kamol topishida xalq pedagogikasi boy manbalarga ega. Xalq pedagogikasi umumxalq, ijodiy mahsulining natijasi, pedagogik madaniyatining asosiy ifodasi bо‘lib, uning ildizi qadim-qadimlarga borib taqaladi. U о‘zida xalqning orzu istaklari, qarashlari, inson, oila, yosh avlod tarbiyasi haqidagi tasavvurlarini aks ettiradi. Tadqiqotchilarning fikriga kо‘ra, xalq pedagogikasi – mehnatkash xalq va xalq donishmandligining yosh avlodni maqsadga muvofiq kishilar etib yetishtirishdagi tarbiyaning maqad va vazifalariga bо‘lgan qarashlari hamda xalq ommasi tomonidan ta’lim-tarbiyani amalga oshirish borasida qо‘llanilib usul, vosita, kо‘nikma va malakalar birligini ifodalovchi tajribalar asosida tо‘plangan bilim va ma’lumotlar majmuidir. Boshqacha qilib aytganda, xalq pedagogikasi xalq ommasining og‘zaki
tarzda yaratgan va avloddan – avlodga о‘tib kelayotgan tarbiya haqidagi ma’lumotlari – pedagogik ijodlari majmuidir. A.E.Izmailovning ta’kidlashicha xalq pedagogikasini tadqiq etgan barcha tadqiqotchilarning ta’rificha, xalq pedagogikasi avloddan-avlodga о‘tgan tarbiya haqidagi bilimlarining yig‘indisiga emas, balki xalqning tarbiyaviy faoliyati tajribasi asosida mazkur bilimlarning malaka va kо‘nikmaga aylanishi majmui hamdir. Haqiqatdan ham xalq pedagogikasida faqat tarbiya jarayoni emas, balki ta’lim jarayoni ham asosiy manba sifatida katta ahamiyatga ega bо‘ladi. Shunday ekan, olimning fikricha xalq pedagogikasi ta’rifida ta’lim va tarbiya ikki tomonlama jarayon sifatida о‘z ifodasini topmog‘i kerak, ya’ni, xalq pedagogikasi – xalq ommasining tarixiy va ijtimoiy tajribasi sifatida og‘zaki shaklda avloddan-avlodga о‘tib kelgan, tajribada sinab kо‘rilgan va jamlangan empirik bilimlar, ma’lumotlar, malaka va kо‘nikmalar majmuidir. Xalq pedagogikasi keng qamrovli, kо‘p qirrali bо‘lib, tadqiqotchilar uning manbalarini quyidagilardan iborat deb kо‘rsatadilar.
1. О‘zbek xalq og‘zaki ijodi.
2. Milliy urf – odatlar, an’analar, marosimlar.
3. Xalq о‘yinlari va о‘yinchoqlar.
4. Diniy ta’limotlar.
5. Xalq amaliy san’ati va hunarmandchilik.
6. Milliy musiqa.
7. Tasviriy san’at.
8. Raqs san’ati.
Biz bu manbalarga yana xalq tabobatini ham qushgan bо‘lar edik. Zero, xalq tabobatida ham ta’lim-tarbiyaga oid juda kо‘p qimmatli manbalar mavjud. Mazkur manbalarning kо‘pchiligi alohida emas, bir-biriga uyg‘un holda ham ifodalandi. Masalan, xalq og‘zaki ijodi tarkibida milliy urf-odatlar, an’analar, marosimlar, xalq о‘yinlari, diniy ta’limotlar, xalq amaliy san’ati va hunarmandchiligiga oid, milliy musiqa, raqs san’ati, xalq tabobati va boshqa manbalarni ham uchratish mumkin.Ana shu manbalardan eng muhimi xalq og‘zaki ijodi bо‘lib, xalqimizning о‘z tarixiy-ijtimoiy taraqqiyoti davomida avloddan-avlodga о‘tib, sayqallanib kelayotgan, shaxsning ma’naviy-ahloqiy takomilida о‘ziga xos ta’sir doirasiga ega. Xalq og‘zaki ijodi bilan tarixchilar tarixiy voqealarning unda qanday aks etgani
bilan, elshunoslar xalqning urf-odatlari bilan, san’atshunoslar folklordagi musiqa, raqs, о‘yin va boshqalarni, tilshunoslar uning lahja va shevalari bilan, adabiyotshunoslar uning yozma adabiyot bilan munosabatlarini tekshiradilar, - deydi K.Imomov. Biz esa bu ta’rifga pedagogika fani ta’lim-tarbiya masalalari xalq og‘zaki ijodida qanday ifodalangani bilan shug‘ullanishi, uning aqliy, ahloqiy, mehnat, nafosat, jismoniy tarbiyada muhim manba ekanligini alohida ta’kidlamoqchimiz

Fodalanilgan adabiyotlar
1 УЧИНЧИ РЕНЕССАНС ДАВРИДА МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ ВА ТАРБИЯНИНГ РОЛИ”мавзусидаги талабаларнинг илмий-амалий анжумани материаллари (2022 йил 11 март )
2 https://aim.uz/referaty/67-pedagogika/77190-oilada-olib-boriladigan-ijtimoiy-pedagogik-faoliyat.html
3 https://hozir.org/maktabgacha-tarblya-yoshidagi-bolalar-bilan-olib-boriladigan-i.html

Mundarija


I. KIRISH
1.Ijtimoiy pedagogik nuqtai nazardan oila turlari..........1-3
II. ASOSIY QISM
II.1.Maktabgacha ta'lim muassasalarda olib boriladigan ijtimoiy-pedagogik faoliyat...............................................4-24
II.2.Ijtimoiy pedagogning oilalar bilan olib boradigan ishlari shakl, metod va vositalari ..................................25-30
II.3Bola tarbiyasida maktabgacha ta'lim tashkiloti va oila hamkorligi.......................................................................31-36
III. XULOSA
1Oilada bolani xalq merosi vositasida ma'naviy - ahloqiy tarbiyalashda xalq pedagogikasining o'rni..................37-41
Foydalanilgan adabiyotlar ...............................................42