Режа I. Кириш ҳамду сано II. Ассий қисм а қуръони Карим нозил бўлишининг бошланиши. Б саҳобаларнинг тафсир қилиш усуллари. В саҳобалардан чиққан муфассирлар. Г оятларнинг тушиш сабаблари. III. Хулоса IV. Фойдаланган манбаълар 1 кириш

«Сен: «Агар ростгўйлардан бўлсангиз, Аллоҳнинг ҳузуридаги у иккисидан кўра тўғрироқ бир китоб келтиринг, мен унга эргашаман», дегин.
«Агар сенга жавоб бера олмасалар, бас, билгинки, улар фақат ҳавойи нафсларига эргашмоқдалар, холос. Аллоҳдан бўлган ҳидоятсиз, ўз ҳавойи нафсига эргашгандан кўра ҳам гумроҳроқ кимса борми?! Албатта, Аллоҳ золим қавмларни ҳидоят қилмас»
Мана шу оятдаги талаб Қуръондан бор-йўғи қирқ еттита сура тушган вақтда бўлган эди. Араблар Қуръонга ўхшаш китобни қандай қилиб тузишни билолмай ҳайратда қолдилар. Бунинг учун улар жуда кўп уриндилар, лекин қўлларидан келмади, ожиз қоддилар. Шунинг учун ҳам, Қуръонниннг «Исро» сурасида, улар бу ишни асло бажара олмасликлари, балки барча инсонлар ва барча жинлар биргалашиб ҳаракат қилсалар ҳам, Қуръонга ўхшаш китобни келтира олмасликлари таъкидлаб ўтилган. Аллоҳ таоло шундай дейди:
«Айт: «Агар инсу жинлар жам бўлиб, бир-бирига ёрдам бериб уринсалар ҳам, Қуръонга ўхшаш нарсани келтира олмайдилар».
Шундан сўнг, иккинчи босқичда, Қуръон улардан ўнта сура кел-тиришни талаб қилди. Бу борада «Худ» сурасида шундай дейилади:
«Ёки: «Ўзи тўқиб олди», дерларми? Сен: «Бас, агар ростгўй бўлсаларингиз, Аллоҳдан бошқа кимни чақиришга қодир бўлсангиз, чақириб, бунга ўхшаш ўнта тўқилган сура келтирингчи», дегин.»
«Агар жавоб бера олмасалар, бас, билингки, у фақатгина Аллоҳнинг илми ила нозил қилингандир. Ундан ўзга бирон илоҳ йўқдир. Энди мусулмон бўларсизларми?!»
Лекин иймонсизларнинг барчаси ожиз қолди. Бунга тарих ҳозирги кунимизгача гувохдир. Шуни айтиб ўтиш керакки, Аллоҳ таоло улар Қуръоннинг сураларига ўхшаш ўнта сура келтиришдан ожиз қолганликларини Қуръоннинг илоҳий китоб эканлигига ва Ўзининг ягоналигига далил қилиб келтирди.
Учинчи босқичда, Қуръон улардан битта сура келтиришни талаб қилди. «Бақара» сурасида Аллоҳ таоло шундай дейди:
«Ва агар бандамизга туширган нарсамизга шакингиз бўлса, унга ўхшаш бир сура келтиринг ва рост сўзловчилардан бўлсангиз, Аллоҳдан ўзга гувоҳларингизни чақиринг».