Reja: Geografik sharoiti va tarixiy rivolanishining muhim jihatlari

Sanoati. Shimoliy Afrika mamlakatlarida kon sanoati iqtisodiyotning mihim tarmoqlaridan biridir. Bu mamlakatlar kon sanoatining an`anaviy tarmog‘i fostforitlar qazib chiqarishdir; bu mamlakatlar kopitalistik dunyoda qazib chiqariladigan barcha fosforitning ¼ qismini beradi. Jazoirda neftgaz va kon sanoatining boshqa tarmoqlari ustidan hukumat nazorat o‘rnatgan. Liviyada neft sanoati ustidan davlat nazorati o‘rnatilgan. Mavritaniyada temir ruda qazib chiqarish milliylashtirilgan. Marokashda fosforit konlari davlat kompaniyalari qo‘lida.

Afrikadagi arab mamlakatlarining ishlov beruvchi sanoati tizimida yengil va oziq-ovqat sanoati yatakchi rol o‘ynaydi. To‘qimachilik sanoati Misr, Tunis, Marokashda eng ko‘p taraqqiy etgan; bu mamlakatlar ip-gazlamaga bo‘lgan o‘z ehtiyojlarini to‘la qondiradi; Misr chetga ko‘p miqdorda kalava ip chiqaradigan mamlakatdir. Bu mamlakatlarga og‘ir sanoat korxonalarini qurishda ko‘pchilik mamlakatlar, jumladan Sobiq Sovet Ittifoqi texnik jihatdan yordam ko‘rsatgan. Masalan, Jazoirda-metallurgiya va alyuminiy zavodlari; Misrda- metallurgiya, alyuminiy, mashinasozlik zavodlari, Asvonda eng katta GES qurishda, Liviyada- atom tadqiqotlar markazi, Marokashda, Tunisda- qo‘rg‘oshin quyuvchi zavod.

Kimyo sanoati asosan qazib chiqariladigan fosfarit, neftgaz, rangli metall chiqindilari va boshqa turdagi kimyoviy xom ashyolarga tayanadi.

Marokashda fosforit asosida Safida yirik kimyo kombinati qurilgan. Jazoirning Al-Jazoir, Oran, Annaba shahrlarida superfosfat zavodi, Misrda superfosfat va azot o‘g‘itlari zavodi bor.

Neft qazib chiqaruvchi mamlakatlarda neftni qayta ishlash rivojlanib bormoqda. O‘z nefti asosida bu tarmoq Jazoir, Liviya, Misrda rivojlandi.

Avtomobil sanoati asosan avtoyig‘uv korxonalari bilan cheklangan (Jaoir, Misr, Marokash, Tunis). Ba’zi mamlakatlarda vagansozlik va kemasozlik korxonalari (Misr, Marokash), elektr jihozlari ishlab chiqarivchi korxonalar ( Jazoir, Misr) bor.

Yengil sanoat tarmoqlari ichida to‘qimachilik sanoati rivojlangan. Bu tarmoq rivojlangan mamlakatlar - Jazoir, Misr, Marokash.

Bu barcha mamlakatlarda u yoki bu darajada oziq-ovqat sanoati rivojlangan. Un sanoati Shimoliy Afrika mamlakatlarida rivojlangan, vino ishlab chiqarish O‘rta dengizbo‘yi mamlakatlarida rivojlangan (Jazoir, Tunis, Marokash).

Transporti. Ichki yuklarning asosiy qismi odatda temir yo‘llarda tashiladi. Temir yo‘llarni ko‘pchiligi foydali qazilmalar konlari va eksport ekinlari yetishtiriladigan rayonlardan dengiz portlariga boradi. Shimoliy Afrika mamlakatlarida temir yo‘l shahobchalari zichroq; Marokash, Jazoir, Tunis, Misrda temir yo‘llarning bir qismi elektrlashtirilgan.

Avtomobil yo‘llari faqat sohil bo‘yida va daryo bo‘ylarida yaxshi rivojlangan. Cho‘llarda tuyalardan keng foydaniladi.

Dengiz transporti asosan tashqi savdoga xizmat qiladi. Shimoliy Afrikadagi yuk aylanmasi eng katta bo‘lgan portlar - Iskandariya, Jazoir, Tunis, Kasablanka, Tripoli. Yo‘lovchi tashishda havo transporti katta rol o‘ynaydi. Quvur transporti neftga boy mamlakatlarda yaxshi taraqqiy etgan.