Elastik toʻlqinlar — elastik muhit (gaz, suyuklik va qattiq jismlar)da tarqaladigan mexanik tebranishlar. [[Toʻlqinlar tarqalayotgan muhitning zarralari toʻlqinlar bilan birga koʻchmaydi, ular faqat oʻz muvozanat holatlari atrofida tebranib turadi. Elastik toʻlqinlarning boʻylama va koʻndalang xillari bor. Boʻylama Elastik toʻlqinlarda muhitning zarralari toʻlqinlar tarqalayotgan yoʻnalishi boʻylab, koʻndalang Elastik toʻlqinlarda esa tarqalayotgan yoʻnalishga perpendikulyar yoʻnalishda tebranadi. Mexanik koʻndalang toʻlqinlar faqat siljish qarshiligiga ega muhitda hosil boʻlishi mumkin. Suyuq va gaz holatdagi muhitlarda faqat boʻylama toʻlqinlar; qattiq muhitda ham boʻylama, ham koʻndalang toʻlqinlar vujudga keladi. Istalgan vaqtda tebranishlar yetib kelgan elastik muhit nuqtadarining geometrik oʻrni toʻlqin fronti deb, bir xil fazada tebranuvchi nuqtalarning geometrik oʻrni toʻlqin sirti deb ataladi. Toʻlqin sirtlari istalgan shaklda boʻlishi mumkin. Eng sodda holda ular tekis (yassi) yoki sfera (sferik) shaklida boʻladi. Elastik toʻlqinlar elastik muhit zarralarining tebranish amplitudasi va chastotasi, toʻlqin uzunligi, faza hamda guruh tezliklari va boshqalar koʻrsatkichlar bilan ifodalanadi. Elastik toʻlqinlar chastotasi Gs ulushlaridan 1013Gi gacha. Elastik toʻlqinlardan seysmologiya va gidrolokatsiyada, okeanlarni oʻrganishda, qattiq, suyuq hamda gaz holatdagi moddalarning tuzilishini oʻrganishda, tibbiyot va boshqalar sohalarda keng foydalaniladi
3.Eshituv sistemasi fizikasi.
Audiometriya (lot. audio – eshi-taman va ... metriya), akumetriya – eshi-tish o‘tkirligi (yaxshi eshitish)ni o‘lchash. Eshitish o‘tkirligi, asosan, tovushni qabul qilish bo‘sag‘asi bilan aniqlangani uchun A. inson qulog‘i qabul qiladigan eng past tovush kuchini aniqlashdan ibo-rat bo‘ladi. A.ning eng oddiy usuli har xil masofada turgan inson tovushi yoki kamertonning turli balandlikdagi to-vushlarini qabul qilish hisoblanadi. A., asosan, maxsus elektr akustik asbo-blar – audiometrlar bilan amalga oshiri-ladi. Audiometrlarda tovush balandligi (100 dan 8000 gs gacha) va kuchi (0 dan 125 db gacha) o‘zgartirilib, tovush xiyol eshi-tiladigan holga (eshitish bo‘sag‘asiga) keltiriladi. A. natijalari audiogram-ma (egri chiziq) tarzida yozib olinadi.
4.Ultratovush va uning tibbiyotda qo`llani-lishi.
Do'stlaringiz bilan baham: |