Personalizastiyaiqtisodi. Bertran ning raqobatga yondoshishi yanada kengaytirilishi mumkin va sotuvchilarning differenstiallangan narxlari xolatini o’rganishga imkon beradi.
Tovarlardifferenstiyasi.
Bertran ning natijalari iste’molchilar o’z tanlashlarida faqatgina narxga e’tior qiladilar deb faraz qilgan.Lekin sotuvchilar reklama, xizmat sifati kabilar bilan xaridorlarni o’z savdo markalariga xayrixohliklarini orttirishga xarakat qiladilar.Bunga erishgan sotuvchilar keyinchalik narxlarni ozgina ko’tarib qo’yiishlari mumkin, bunda ular xaridorlarning tanish firmalarni afzal ko’radi deb umid qiladilar.
Bu xolda Bertran modeli ish bermaydi.Agar sotuvchilar bir-biridan farq qilsa ular narxlarni tannarxdan yuqori shakllantirib foyda oladilar.
Narx diskriminatstiyasini iqtisodiy taxlili.
Sotuvchilarga tajribada shaxsiylashtiruvchi texnologiyadan narx diskriminatstiyasini 1darajasini yaratishdan foydalanish shunchalik zarurmi?
Bir qarashda bu savol g’ayritabiiy tuyulishi mumkin.Chunki, dinamik baxolash kompaniyalar uchun ko’p foydali bo’lib, Atagop misolidan bu narsa unga sodiq firmalarni sotuvchilariga ayondir.
Bu yana shuki Devid Ulf(Oaush Shrp) va Nir Vulkan(№g Ul 1kanal) Lar «qo’shimcha foydaning samarasi» ni yaratish deb atashadi.
Lekin elektron savdoning muxim zamonaviy xolati raqobatni yuqori darajasi xisoblanadi.Bu 2-faktor sotuvchilar uchun muxim axamiyatga ega bo’lib, baxolash (narx diskriminastiyasining birinchi darajasini ko’llovchi bu savdogarlar urtasidagi rakobatni kuchaytiradi, xatoki ular xar bir istemolchi uchun rakobatlashadi. Ulf va Vulkan buni intensivlashgan raqobat samarasi deb ataladi
Xotelning sxemasida sotuvchilar o’zaro noaniq xaridorlarni izlab raqobatlashadilar: barcha istemolchilar chapda «ishonchli» mijoz bo’ladilar. Lekin bu sxema ish bermaydi, agar baxolash diskriminastiyasini 1-darajasidan foydalansa, endi xar bir istemolchi uning shaxsiy bozorini yaratadi. Sotuvchi unga aloxida narx kuyadi, va endi xar bir istemolchi tovarni shunday narxda olishini uzi xal qiladi. Natijada bu sotuvchini foydasini kamaytiradi, xaridor undan tovarni A sotuvchidan, chapdan esa B sotuvchidan sotib olish extimoli ko’prok.
Mijozlar uchun aloxida etibor kursatib yukori narx belgilashni kuprok tulashga kodir yoki sotuvchisini markasiga Tula ishonuvchi yoki boshka sabablarga kura ekanligini aytrib utish kerak. Lekin bu shu Bilan birga sotuvchilarni uzoro kuchlirok rakobatlashishga majbur kiladi, yani xar bir istemolchi uz bozorini takdim kilib kaysiki yutib chikishi shart.Ulf Bilan Vulkan xam xolatni taxlil kilish uchun Xotelning sxemasidan foydalanishadi, kachonki sotuvchilar baxolash (narx) diskriminastiyasi texnologiyasini tanlash yoki yuklrgini xal kiladilar.
Xulosa kaysi natija keraklirok ekaniga boglik ; kushimcha foyda kaysi5ki daromadni ku4paytirish samarasini ilgari surishga yoki intensivlangan rakobat samarasi, yani daromadni pasayishiga olib keladi. Xotelning sxemasi asosida Ulf –Vulkanlar taxlishlida istemolchilar liniyasida joylashgshan differenstial tovar darajasini takdim etadi.
Xaar bir so tuvchi shu liniya chekkasida turadi.Sotuvchilar barcha xaridorlar uchun yagona narx urnatishadi.Yoki xar bir xaridor uchun aloxida narx belgilashadi. Agar firmalar aloxida narx kuyishsa, unda birinchi kuzatish shunga olibkeladiki unda istemolchilar anik liniya urtasida bulib xar ikki souvchidan tengdaniga ketadilar va narx uz tannarxiga tenglashadi. (Bu xulosa Bertran modelidan kelib chikadi ). Lekin urnatilgan narxlar va daromad butuniga i stemolchilarni u yoki bu sotuvchiga sodikligiga boglik.
Soddaroq qilib aytganda 3 ta variant mavjud bo’lib, xaridolarni bog’langanligiga aloqador.
Agar istemolchilarning ko’ngliga xech biri sotuvchining markasiga ishonqiramasa unda xaridorlarga taqdim etilgan firma narxidan deyarli xamma joyda pastrok, bu xolatda xech qaysi firma (ne sya?)
Yani intensivlangan raqobat samarasi kuchli tasir etadi «qo’shimchi foydani ilgari surish samarasi » va firmalarga narx diskriminastiyasini qo’llamaslik maqul va bir xil narx o’r natiladi. Agar istemolchilarni bir qismi bir sotuvchiga ishonsa, boshqa qismi yuk.
Shunda firma liniya bo’yicha o’ziga yaqin masofada joylashgan mijozlarga narx diskriminastiyasini qo’llagan taqdirda bo’lishi mumkin bo’lgan narxdan ortiqroq narxni, narx diskriminastiyasini qo’llaydi.Liniyaning o’rtasida narxlar pastroq bo’lsa, agar ikkala firmada narxlar bir xil bo’lsa, foyda ko’proq bo’ladi.Bunda jadallashtirilgan raqobatning narxi yorqinroq ko’rinadi.
Agar ko’pro qarzdrdor lar bir yoki har ikkala firmaga mijoz bo’lsalarbu firmalar narx diskriminastiyasidan ko’proq foyda ko’radi, shunday qilib bu xolda “qo’shimcha foyda olishning ilgarilatishning nafi ”yaqollroqdir. Lekin, xissiyotlar quyidagilarni aytadi:
Ikki xil asoratlar bo’lishi mumkin – sotuvchilar o’rtasida raqobatni kuchaytirish, narxni xarxillashtirish imkonini beradi.Avval ularning narxlariga ta’sirini muxokama qilamiz.Raqobat narxlarning tushib ketishiga olib kelshi aniq, ayniqsa, liniyaning o’rtasida joylashgan biror firmaga mijoz bo’lmaagn xaridorlar uchun.Agar biror firmaga mijoz bo’lmagan xaridorlar bo’lmasa, narxlar hamma uchun pasayadi.Agar xaridorlar firmaga sadoqatli bo’lsa, bu firma narx ko’tarish sistemasini boshlaydi.
