Reja: Elektromagnit maydon energiya zichligi va oqimi

Elektromagagnit maydon tizimining ta’sir energiyasi
Faraz qilaylikki, ikkita va zaryadlar tizimi berilgan bo’lsin (34-rasm).
Dipol momenti mavjud bo’lsa, zaryadlar tizimi elektrostatik maydonga ega bo’ladi. Bunda o’zaro ta’sir tufayli quyidagi maydon energiyasi paydo bo’ladi:

, (1)
bu yerda , .
34-§ dagi ifodalardan ko’rinadiki,
. (2)
(2) tenglikni hisob olib, (1) ifodani quyidagicha yozish mumkin:
.
Agar bo’lsa,
, (3)
bu yerda
, “–” ishora ifoda tufayli hosil bo’ladi.
(3) ifodamiz tizimdan paydo bo’lgan energiya ifodasidir. (3) ifoda kabi ikkinchi tizimdan paydo bo’lgan energiya ham quyidagicha topiladi:
, (4)
bu yerda ham , lekin .
(3) va (4) ifodalarni umumiy holda quyidagicha yozish mumkin:
. (5)
Demak, agar dipol momentiga ega bo’lgan tizimni tashqi maydonga joylashtirsak, uning ta’sir energiyasi maydon kuchlanganligi bilan dipol momentining skalyar ko’paytmasini teskari ishora bilan olinganiga teng bo’lar ekan. Maydon ta’sirida tizimning dipol momenti maydon yo’nalishiga qarab buriladi, chunki dipol momentining tashqi maydondagi turg’un holati uchun ta’sir energiyasi eng kichik qiymatga ega bo’lishi kerak. (5) ifodani quyidagicha ham yozish mumkin:
. (6)
Masala. Ikkita dipol momentiga ega bo’lgan neytral tizimning ta’sir energiyasi topilsin.
Yechish. Bunda , , , .
Endi bularning elektromagnit maydon ta’sir energiyasi nimaga teng? bo’lganda quyidagi ko’rinishdagi ifodani qanoatlantiruvchi elektr maydoni paydo bo’ladi.
; .
Ularning o’zaro ta’sir energiyasi quyidagicha bo’ladi:
.
Umov poynting vektori - oʻzgaruvchan elektromagnit maydon energiyasi oqimi zichligining vektori. Energiyaning tarqalish yoʻnalishini anikdaydi. Son jihatdan energiyaning tarqalish yoʻnalishiga perpendikulyar boʻlgan yuza birligidan vaqt birligi ichida maydon koʻchirayotgan energiya miqdoriga teng .
2. Induktivligi , sig’imi dan gacha o’zgara oladigan tebranish konturini qanday to’lqin diopozonga sozlash mumkin? Kontur qarshiligi juda oz. 
3. sig’imda tovush chastotasini olish uchun tebranish konturiga qanday induktivlik ulash kerak? Kontur qarshiligi hisobga olinmasin. (
4. Tebranish konturi  sig’imli konturdan hamda  induktivlikka ega g’altakdan iborat. Zanjirning qarshiligini hisobga olmaymiz. Kondensator  elektr miqdori bilan zaryadlangan. 1) Bu tebranma kontur uchun kondensator qoplamalaridagi potensiallar ayirmasining (sonli koeffisiyentlar bilan) va zanjirdagi tok kuchining vaqtga bog’liq ravishda o’zgarish tenglamasi yozilsin.
2) va ga teng vaqtdagi kondensator qoplamalaridagi potensiallar ayirmasining qiymati va zanjirdagi tok kuchi topilsin. 3) bir davr chegarada bu bog’lanishlarning grafiklari chizilsin. (, va va )
5. Tebranish konturi kondensatori qoplamalaridagi potensiallar ayirmasining vaqtga qarab o’zgarish tenglamasi  ko’rinishga ega. Kondensatorning sig’imi ga teng. 1) Tebranish davri, 2) kontur induktivligi, 3) vaqt bo’yicha zanjirdagi tok kuchining o’zgarish qonuni, 4) shu konturga muvofiq keluvchi to’lqin uzunligi topilsin.
6. vaqt payti uchun tebranish konturi magnit maydon energiyasining elektr maydon energiyasiga nisbatini toping. ()
7. Tebranish konturi sig’imli kondensator va  induktiv g’altakdan iborat. 1) Kondensator qoplamalaridagi potensiallar ayirmasi qanday so’nish logarifmik dekrementida  ichida uch baravar kamayib ketadi. 2) bunda kontur qarshiligi qanchaga teng?