Reja: Elektr qarshilikning fizik mohiyati

Mavzu: Qarshilik elektr pechi

REJA:
1. Elektr qarshilikning fizik mohiyati.

2. Bevosita qizitish pechlari.
3. Bilvosita issiqlik ishlovi beruvchi elektr qarshilik pechlari.

1. Ma‘lumki, elektr tok bu elektr maydonning ta‘sirida musbat yoki manfiy zaryadlarni yo`naltirilgan xarakati. U o`tkazuvchanlik xususiyatini namoyon qilayotgan metallar va materiallarda elektronlar xarakatlanishi bilan ta‘minlanadi. Birinchi tur o’tkazgichlar elektron, ikkinchi tur o’tkazgichlar esa (elektrolitlar, eritmalar,)-ion o`tkazuvchanlikka ega. Plazma aralash, shu bilan birga elektron va ion toklar ulushi plazmaning bosimi, xarorati va tarkibiga bog’liq. Qizitish jarayonlarida o’tkazgichlarning ikkala turi ishlatiladi va shu bilan birga ularning issiqlik samaradorligi oqayotgan tokning elektron tashkil etuvchisiga to’g’ri proporsianaldir.
Qarshilik orqali elektron qizitish o’tkazgichlarda elektr tok o`tayotganda issiqlik ajralib chiqishiga asoslangan. Shu bilan birga issiqlik miqdori o’tkazgichning, zanjirdagi elektr tokiga, uni o’tish vaqtiga bog’liq va Joul-Lens qonuni bilan aniqlanadi

• 
  Qizitish jarayonlarida o’tkazgichlarning ikkala turi ishlatiladi va shu bilan birga ularning issiqlik samaradorligi oqayotgan tokning elektron tashkil etuvchisiga to’g’ri proporsianaldir.
  
• 
  Qarshilik orqali elektron qizitish o’tkazgichlarda elektr tok o`tayotganda issiqlik ajralib chiqishiga asoslangan. Shu bilan birga issiqlik miqdori o’tkazgichning, zanjirdagi elektr tokiga, uni o’tish vaqtiga bog’liq va Joul-Lens qonuni bilan aniqlanadi
  

bunda I-tok, A: R –qarshilik, Om :

-vaqt, s.

Agar R ni o’tkazgichning solishtirma qarshiligi  orqali ifodalasak, uning geometrik o`lchamlarini hisobga olib, uzunligi, kesim yuzasi S, unda o’tkazgichdan ajralayotgan quvvat quydagicha aniqlanadi:

(kilovatt), u vaqtda issiqlik miqdori (kilokall).

Termik jarayonga kerakli issiqlik miqdorini va uni o`tkazish uchun vaqtini belgilab kerakli elektr quvvatini quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:

Agar elektr va issiqlik FIK ni xisobga olsak unda qurilmaning to’la quvvati quyidagicha ifodalanadi:

Elektr qarshilik pechlari (EQP lar) mashinasozlik, metallurgiya, yengil va kimyo sanoati, qurilish va kommunal xo`jalikda keng qo`llanilishi munosabati bilan ular turli xil konstruktsiyaga ega. Ular turli ko’rsatkichlariga ko’ra turlarga bo’linadi.
Bevosita qizitish, issiqlik bevosita qizdirilayotgan qismida elektr toki oqayotgan taqdirda ajraladi.

1-rasm
Bevosita qizitish sxemasi. 1-suv bilan sovitadigan qisqichlari.

2- qizdirilayotgan buyum. 3- pech transformatori.
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yhati.

1.U.Ibrohimov., Elektr mashinalari. Toshkent “O`qituvchi” 2001.

2.O.O.Hoshimov., S.S.Saidahmedov., Elektr yuritma asoslari. Toshkent – 2007.
3.B.B.Mavlonov., Y.D.Xoliqov., Elektronika asoslari (fanidan ma`ruzalar matni). Qarshi – 2006.
4.A.J.Karshibayev., N.O.Ataullayev., B.Sh.Narzullayev., Energiya tejamkorligi asoslari. Navoiy -2019
5.www.ziyonet.uz
6.www.arxiv.uz