Reja: Ekologik turizm fanining maqsadi va vazifalari. O'rganish obyekti

hozirgi va kelajak avlodlarning ekologik xavfsizligi va barqaror rivojlanishini ta ’minlash uchun tabiatdan turistikyo ‘nallshda oqilona foydalanish hisoblanadi.

Ekoturizmning maqsadini amalga oshirish uchun quyidagi vazifalarni bajarish talab etiladi:

• 
  ekoturizjn industriyasini shakllantirish uchun maxsus qonunlar ishlab chiqish va ularning huquqiy mexanizmini yaratish;
  
• 
  ekoturistik fan, ta’lim va amaliyotning nazariy asoslarini ishlab chiqish;
  
• 
  aholining ekologik ongi va madaniyatini ekoturizm orqali о ‘stirish;
  
• 
  ekoturizm bo yicha mutaxassislarni tayyorlash va qayta tayyorlash;
  
• 
  ekoturizm monitoringini va istiqbolini olib borishni yo‘lga qo ‘yish;
  
• 
  milliy davlat hududini ekoturizm bo ‘yicha rayonlashtirib chiqish;
  
• 
  biologik xilma-xillikni saqlash;
  
• 
  davlatning ekoturizmga oid taktik reja va strategik dasturlar hamda tadbirlarini ishlab chiqish⁵.
  

Ekoturizmning yuqoridagi maqsadi va vazifalarini o‘iganganimizda bu turni mamlakatimizda rivojlantirishda ko‘plab muammolarni hal qilishimizga to‘g‘ri kehshini va albatta birinchi vazifalarimiz. ekoturizmning asl mohiyatini, uning talablarini, ekoturizmni rivojlantirishga tayyorliligimiz va mas’ulliligimizning, bilimliligi mizning qanday darajalarda ekanligini to‘g‘ri baholashimiz lozim. Ikkinchidan, mamlakatimizda ekoturizm muammolarini o‘rganuvchilar va uni tashkil qiluvchilar ekoturizm

kuchli rivojlangan mamlakatlarning tajribalarini mukamma! oTgamshlan va ulaming tajribalaridagi usullar, texnologiyalar yoki amabyotlar bizning ekoturizmimizga qanchalik muvofiq kelishliklarini yaxshi bilishlari lozim.

1.2, Ekologik tjirizm fanining ta’rifi va mohiyall

Agar biz tabiat bilan «kelishuvda» yashashni, uning ne’matlaridan foydalanishni, go^lliklaridan zavqianishni xohlasak uning sharoitlarini qabul qdishimiz, o‘z ehtiyojlarimizni qondirish uchun atrof-muhitni o‘zgartirayotganda muayyan chegaralardan chiqmasligimiz zarur. Ekoturizm. ana shu ikki fanning rivoji bilan uzviy holatda bog'lanishi lozim. Tabiat muhofazasi, tabiatdagi salbiy o‘zgarishlar, jamiyatdagi kasalliklarning ko‘payishi, yangi xavfli kasalliklarning keiib chiqayotganligi, tabiatdagi kutilmagan — insoniyat uchun fojiali, halokatli — dovullar, suv toshqinlari, sunami va boshqa hodisalarning barchasi ekologiya bilan bog‘lanmoqda.

Nemis olimi E.Gekkel 1866-yilda yozgan «Oiganizmlaming umumiy morfologiyasi» va 1868-yilda yozgan «Dunyo vujudga kelishining iabiiy tarixi» kabi asarlarida ekologiya atamasiga to‘llq tavsif berib ekologiyaning ikkinchi ma’nosini «yashash joyi», «oziqlanish makoni» deb belgilagan. Shuning uchun ham, tabiatni har bir inson o‘z uyim deb bilgandagina global ekologik inqiroziarning oldini olishi mumkin. Ekologik turizm bu yo'nalishda insoniyatga katta yordam beradi. Shuning uchun ham, dastlab ekoturizmning mohiyatini va mazmunini yaxshi tushunib va o‘rganib olishimiz lozim⁸?.

Ekologik turizmning mazmuni va mohiyati bo‘yicha birinchi bo‘lib meksikalik ekolog-iqtisodchi Gektor Seballos Laskureyn 1980-yifda o‘z tadqiqotlari natijalarini bildirgan edi. Uning xulosasi bo‘vicha— “Ekoturizm — bu tabiatga xushyor munosabatlar,

* Allcock A., Jones B., Lane S., Grant ). National ecotourism strategy. Commonwealth of Australia, 1994. P. 196.

9 Hayittayyev у., Matyaqubov U. EUrlokU^ turizm (Uslubiy <^oliann^an.- Samsrc^anr^, 2010. 60-b.

tanishish quvonchini birlashtiruvchi va flora, fauna namunalarini o‘rganishga, himoya qilishga yordam berisb imkoniyatlariga asoslangan turistik faoliyatdir”.

G.S.Gujin, M.Ym,Belikov va E.V.Himenkolar 1997-yilda .Rossiyada birinchilardan bo‘lib «Ekoturizmning asosi — atrof- muhit g‘amxo‘rligi va muhofazasidir» degan taklifni kiritdi va ekoturizmning o'zlari belgilagan ta’rifga asoslangan ekoturistik marshrutlarni ishlab chiqdi va o‘tkazdi'1. O‘sha vaqt uchun ham, hozir ham ushbu ta’rif eng qulay va ekoturizmning haqiqiy mazmuni, mohiyatini anglatadi degan xulosalarni biz ham quwatlaymiz. Mustaqil hamdo‘stlik davlatlarida quyidagi rossiyalik oiimlami ekoturizm asoschilari deb tan olishadi:

M.B.Birjakov — «Ekoturizmda tabiatga minimum ta’sir qilib, tabiat biian birga bolish natijasida uning boyliklarini muhofaza qilish, asrab qolish tuyg‘ulari hosil bo‘ladi»n.