Reja: Domna pechining xom-ashyolari

Marten usuli to`g`risida qisqacha ma'lumotlar

Bu usulni 1864 yilda frantsuz metallurglari Pyer va Emil Martenlar kashf etganlar. Sifatli pulatning 80 % i shu usulda ishlab chikarilmokda. Marten jarayeni regeneratorlar bilan ta'minlangan alangali pechlarda amalga oshiriladi. Issiklik manbai - mazut yeki yenuvchi gazlar bilan kizdirilgan xavo (1000...1200oS) aralashmasi. Alanganing xarorati 1800...1900oS ga yetadi, bu esa metall shixtani suyuklantirish uchun kifoya kiladi.

Pechning ichki koplamiga terilgan utga chidamli materialning xiliga kura Marten pechlari asosli va kislotali (dinas, kvarts kumi, yanchilgan kvartsit) turlarga bulinadi.

Tarkibida oltingugurt va fosfor mikdori kuprok bulgan metall shixtani suyuklantirib, sifatli pulat olish imkonini bergani uchun asosli marten pechlari kengrok tarkalgan.

Pechga yuklanadigan materiallarning turiga karab marten jarayeni skrap - jarayen (shixta - 25...45 % chuyan, kolgan kismi temir- tersak va b. komponentlar) va skrap - rudaviy jarayenlarga (shixta - 60...70 % suyuk chuyan, kolgani skrap, temir va marganets rudalari) bulinadi. Skrap-rudaviy jarayen kuprok kullaniladi.

Marten pechi ishining texnik - iktisodiy kursatkichlariga pech tubining 1 m2 yuzasidan bir kecha - kunduzda olingan pulat mikdoi, 1 t pulat olish uchun sarflangan shartli yekilgi mikdori kiradi.

Pech tubining 1 m2 yuzasidan bir kecha - kunduzda olinadigan pulat mikdori pechning xajmiga, mexanizatsiyalashtirilganlik darajasiga va jarayenning turiga, 1 t pulat olish uchun sarflangan shartli yekilgi mikdori esa yekilgining turiga, olinadigan pulat naviga va jarayenning turiga boglik buladi. Masalan, skrup- rudaviy jarayenda 130 t sigimli pech tubining xar 1 m2 yuzasidan 10 t chamasi pulat olinadi. Pechga kislorod bilan boyitilgan xavo xaydalganda pechning unumi 15...20 % oshadi. 1 t pulat olish uchun sarf buladigan shartli yekilgi mikdori skrap-rudaviy jarayenda 100...180 kG ni , skrap jarayenda esa 170...250 kG ni tashkil etadi. Pechning sigimi kancha katta bulsa, 1 t pulat olish uchun sarflanadigan yekilgi mikdori shuncha kam buladi.

Marten pechlarining unumdorligini oshirishning eng muxim omili yangi progressiv texnologiyalarni joriy kilish, birinchi navbatda esa, sof kisloroddan foydalanishdir.

4.