Режа: Болаларда математик тушунчаларни шакллантириш Математикани ўргатишда у тарбиявий чоралар Болаларда математик тушунчаларни шакллантириш

Болаларда математик тушунчаларни ривожлантириш фанининг асосий масалалари қуйидагилардан иборат:
— болаларда математик тушунчаларни ривожлантириш даражаси нуқтаи назаридан иккинчи кичик, ўрта, катта ва мактабга тайёрлов гуруҳлари учун шартлар режасини асослаш;
— математик тушунчаларни ривожлантириш мактаб математикасини ўрганишга тайёрлашни режалаш;
- математик тушунчаларнинг ривожлантириш йўллари ва шартларини ишлаб чиқиш;
— болаларда математик тушунчаларни ривожлантиришни таъминловчи методик кўрсатмалар бериш.
Гнеденко ўз ишларида математик қобилиятларнинг икки даражасини ажратиб кўрсатади: “Оддий ўрта қобилият” (ушбу қобилият бошланғич мактаб курсини ўзлаштириш учун замин бўлган) ва “ўртадан юқори бўлган қобилият”, яъни математик билимларни осонликча эгаллашда масалаларнинг ақл ечимини топишда намоён бўладиган қобилиятдир.
Математикани ўргатишда у тарбиявий чораларга ушбу омилларни киритади:

1. 
   болаларда ўқишга бўлган қизиқиш, билим ва кўникмаларни шакллантириш;
   
2. 
   машғулот жараёнига бўлган масъулиятлиликни тушунтириш;
   
3. 
   ўз кучига, қобилиятига бўладиган ишончни тарбиялаш;
   
4. 
   математика кейинги босқич учун “замин” эканлигига ишончлиликни тарбиялаш.
   

Математик тушунчаларни шакллантиришда С.И.Шварцбурд қуйидаги компонентларни ажратади:

1. 
   кенг қамровли тасвирлашни ривожлантириш;
   
2. 
   асосийни танлай билиш, абстракт фикрлашни билиш;
   
3. 
   аниқ ҳолатдан саволни математик ифодалашга ўтишни билиш;
   
4. 
   таҳлил қилишни, аниқ ҳолатларга бўлишни билиш;
   
5. 
   илмий хулосаларни аниқ материалда ишлашни билиш;
   
6. 
   математик масалани ечишда тоқат қилишни билиш, дедуктив фикрлаш кўникмаларини ҳосил қилиш;
   
7. 
   янги саволларни бериш (қўйиш)ни билиш.
   

Демак, илк математик қобилиятлар шундай инсоний хусусиятлар орқали ифодаланадики, улар математика илмида юқори ижодий фаолият кўрсатишга имкон яратади.
Билим ва кўникмаларни ўрганувчиларнинг кўпчилиги билиш бу математик масалада қўйилган мақсадга муваффақиятли эриштирувчи билим ва кўникмаларга асосланган инсоний қобилиятдир.
“ Билиш”нинг айни шундай ифодаланиши ушбу изланишда кўрилмоқда. “Кўникма” боланинг масалани ечишдаги шахсий тажрибасида ифодаланувчи фаолият деб кўрилади. Билимни ўзлаштириш ва билим ҳамда кўникмаларнинг шаклланиши ўртасидаги боғланиш болаларнинг билимларига асосланган билим ва кўникмаларни эгаллашда кўрилади. Ушбу кўникма ва билимлар ҳисобида болаларда янги билимлар, тушунчалар ўзлаштирилади.
И.А.Маркушевич мактабгача таълим олдида турган асосий вазифа болаларда математик тушунчаларни ривожлантиришдир дейди.