Режа: Асосий терминлар Муаммони ҳал қилиш



Download 211,69 Kb.
bet3/19
Sana21.02.2022
Hajmi211,69 Kb.
#72106
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19
Bog'liq
Маъруза

Эмперик метод
Эмперик методларнинг асоси бу ҳис туйғуга (ҳис қилиш, идрок қилиш, тасавур қилиш) ва ўлчов асбоблари кўрсатмаларига асосланган билишдир.
Бу методар сирасига қуйидагилар киради:
кузатув — бу уларга аралашмай ҳолатларни мақсадга йўналтирилган идрок қилишдир;
эксперимент — бу назоратловчи ва бошқарувчи шартлар билан ҳодисаларни ўрганишдир;
ўлчаш –бу ўлчанаётган катталикни эталонга нисбатини аниқлаш;
таққослаш — объектларнинг ёки уларнинг белги, аъломатларининг ўхшашлиги ёки фарқини аниқлаш.
Илмий билиш методлари
Диалектика метод сифатида антик даврлардан шакиллана бошлади. Аристотель Зенон Эйлер номини айтган бўлса ҳам диалектика методининг асосчиси Сократ деб ҳисобланади.
Гипотетик-дедуктив мулоҳаза антик диалектикада ҳам таҳлил қилинган. Сократ ўз суҳбатларида рақибини ишонтириш, ё ўз фикридан воз кечиш, ё зид фактлардан келиб чиқувчи ҳулосалар орқали уни аниқлаштириш масаласини қўйган.
Ҳозирги замонавий илмда кўпроқ гипотетик-дедуктив методдан фойдаланилмоқда. Бу гипотеза ва бошқа муқадималардан хулоса қилишга (дедукция) асосланган бўлиб, ҳақиқий қиймати номаълум бўлган фикр мулоҳаза методидир. Шу сабабли гипотетик-дедуктив метод фақат эҳтимолли қийматлар қабул қилади.
Илмий билишда гипотетик-дедуктив метод дунёвий ва фазоаий жисимлар механикаси соҳасида сезиларли мувофақиятга эришилган ХВИИ-ХВИИИ асрларда ўз ривожини топган.
Бу методни биринчи бўлиб механикада Галилей ва Ньютон фойдаланган. Ньютоннинг ҳаракат қонунлари асосларига таянган “Табиий фалсафанинг математик асослари” асарини механиканинг гипотетик-дедуктв методи деб қараш мумкин. Ньютон томонидан яратилган принциплар методи аниқ табиатшуносликнинг ривожига катта таъсир кўрсатган.
Таянчининг турига кўра гипотетик-дедуктив мулоҳазаларни учта асосий гуруҳга бўлиш мумкин
1) Энг кўп сонли мулоҳазалар гуруҳи бу гипотеза ва эмпирик мулоқатга таянганларидир.
2) Аниқ фактларга ёки назарий принцпларга зид таъкидларга таянган гуруҳ. Бундай таҳминларни асос сифатида илгари суриб, олдин маълум фактларга зид натижалар олиш мумкин ва улар асосида таҳминни ёлғонлиги ишонтирилади.
3) Таянч сифатида қабул қилинган фикр ва қатий ишончларга зид бўлган таъкид хизмат қиладиган гуруҳ.
Табиатшуносликнинг қонуниятларини очишда муҳим аҳамиятли эврестик восита сифатида фойдаланиладиган Математик гипотезани Гипотетик-дедуктив методнинг бошқа бир кўриниши деб ҳисоблаш мумкин.
Формализация. Фан тили. Формализация деганда ҳақиқий объектларни ўрганиш, уларни назарий ўрнини тасвирловчи мазмунидан чалғиш ва унинг ўрнига бир қатор символлар тўпламидан фойдаланувчи махсус символикадан фойдаланалидиган илмий билишнинг ўзига ҳос ёндашуви тушунилади.
Формализацияга мисол сифатида математик тавсиф хизмат қилиши мумкин



Download 211,69 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish