Reja: arifmetik-mantiqiy qurilmalar. Tezkor arifmetik qurilmalarni loyihalashtirish. Ketma-ket va parallel multiplikatorlar. Sxemada belgilanishi

akkumulyatorli protsessorlar 
deb 
ataladi, chunki barcha arifmetik va mantiqiy amallar, hamda ma’lumot uzatish 
bo‘yicha amallar akkumulyator yordamida bajariladi.

---

Registrlarning ko‘pchiligi universal bo‘lgan protsessorlar ham mavjud, ya’ni ular 
akkumulyatorlar, indeks registrlari, stek ko‘rsatgichi va shu kabi amallarni 
bajarishi mumkin. Ular 
umumiy maqsadlarga mo‘ljallangan registrlar 
(UMR) 
deb ataladi. 
Stekli tashkil etilgan protsessorlar
da akkumulyator ham, UMRlar ham 
mavjud emas. Oddiy hollarda ularning dasturiy-murojaat registrlari stek cho‘qqisi 
adresini (stek ko‘rsatgichi) va dasturning keyi 
ngi komandasi (komandalar hisoblagichi)ni ko‘rsatish, hamda protsessorning 
alohida qurilmalari holatlarini saqlash (holatlar registri) uchun xizmat qiladi. 
OQ tugunlari ishini boshqarish bilan boshqaruvchi qurilma (BQ) 
shug‘ullanadi. U ma’lum vaqt ketma-ketligida boshqaruv signallari ishlab 
chiqaradi, bu signallar ta’sirida OQ tugunlarida berilgan qayta ishlash dasturi 
amalga oshiriladi. Boshqaruv qurilmasi (kontroller) hisoblagich va takt signallar 
generatori (taymer)ga ega. BQ OQ bilan birgalikda protsessorni tashkil etadi. 
Mikrosxemalarda bajarilgan protsessor, 
mikroprotsessor 
deb ataladi. 
Kombinatsion turli MPli MP-tizim arxitekturasi 17.1-rasmda keltirilgan. 
17.1-rasm. MP-tizim tuzilmasi. 
MP quyidagi tugun va bloklardan tashkil topgan: 
1.
Arifmetik-mantiqiy qurilma 
(AMQ). Bu qurilma bevosita ikkilik 
kodida ifodalangan sonlar va adreslar ustidan arifmetik va mantiqiy amallarni 
bajaradi. Odatda siljituvchi registrli AMQlar qo‘llaniladi. 
2.
Boshqaruv qurilmasi 
(BQ). BQ AMQ va MP-tizimning boshqa 
bloklari ishini boshqaradi. U ketma-ketli qurilma bo‘lib, mantiqiy elementlar 
(apparat tashkil qilinish) yoki DXQ, DMMlarda (mikrodasturiy tashkil qilinish) 
bajariladi. BQsi xotira blokidan kelayotgan komandalar asosida ishlaydi. 

---

3.