Bog'liq AQSh soliq tizimi St-61 Burxonova Gulshan kurs ishi (2)
1.AQSH soliq tizimi va uning rivojlanish tarixi
AQSh katta tarixga ega boy davlat bo’lganligi uchun, uning soliq tizimi chuqur o’rganilgan, nazariy asoslangan va amalyotda keng miqyosda sinalgan. Bu tizim bir necha asrlar davomida amaliy xususiyatlarini saqlab, ularni rivojlantirib kelmoqda.AQSHning hozirgi soliq tizimi 1986 yil sentabr oyida qabul qilingan. Ushbu soliq islohoti qonuni 1942 yili kiritilgan daromad tog’risidagi qonundan keyin eng yirik soliq tadbiri hisoblanadi.Islohotning asosiy maqsadi federal soliqqa tortish tizimini soddalashtirish va “adolatli” soliq solish yig’imi bilan mamlakatda iqtisodiyotni rivojlantirish darajasini rag’batlantirishdan iborat.AQShdagi soliq yig’ish tizimining uch pog’onaligi uning tarixiy rivojlanish evolyutsiyasini aks ettiradi. Shunga asosan, soliq idoralari uch bosqichda faoliyat ko’rsatadi.AQSh soliq tizimi 3 pog’onali: federal, shtat va munitsipal. Ularning har biri o'z faoliyatini to'liq yoki qisman moliyalashtirish uchun soliq soladi. Ushbu soliqlar bir xil daromadga, mol-mulkka yoki faoliyatga, ko'pincha bir soliqni boshqasiga nisbatan hisobga olinmasdan olinishi mumkin. Hukumatning har bir darajasida qo'llaniladigan soliq turlari, qisman konstitutsiyaviy cheklovlar tufayli o'zgarib turadi. Daromad solig'i federal va aksariyat shtatlarda qo'llaniladi. Ko'chmas mulkka solinadigan soliqlar faqat mahalliy miqyosda qo'llaniladi, biroq bir xil mol-mulkni soliqqa tortadigan bir nechta mahalliy yurisdiktsiyalar bo'lishi mumkin. Boshqa aksiz solig'i federal va ba'zi shtat hukumatlari tomonidan belgilanadi. Sotish soliqlari aksariyat shtatlar va ko'plab mahalliy hukumatlar tomonidan belgilanadi. Bojxona to'lovlari yoki tariflari faqat federal hukumat tomonidan belgilanadi. Foydalanuvchilar uchun turli xil to'lovlar yoki litsenziya to'lovlari ham belgilanadi.1 Soliq idoralari bir-biriga bog’liq bo’lmagan va o’zaro bo’ysunmagan holda faoliyat ko’rsatadi, ammo hamkorlikda ishlab, ma’lumotlar almashish yaxshi yo’lga qo’yilgan.Soliq idoralari dastur yo’nalishlari doirasida fuqarolar bilan bevosita muloqat olib boradilar. AQSh shtatlarining barchasiida o’zining mahalliy hukumatlariga bo’ysunadigan va shtatlarning soliqlari bilan shug’ullanadigan hukumatlariga bo’ysunadigan va shtatlarning soliqlari bilan shug’ullanadigan okrug soliq idoralari mavjud.AQSh soliq tizimi – soliq siyosati, moliya tadbirlari, davlatning tadbirkorlikka ta’sir o’tkazishi bozor munosabatlari rivojlangan bu mamlakat xo’jalik mexanizmining asosiy unsurlari hisoblanadi Shtatlar korporatsiyalar va fuqarolardan daromad solig’ini yig’ib oladilar. Sotuvlardan olinadigan soliq ularning daromad manbai bo’lib, uning bir qismi shahar byudjetiga o’tkaziladi.AQSh shtatlaridan 44 tasida savdodan olinadigan soliq qo’llaniladi. Shtatlar korporatsiyalar va fuqarolardan daromad solig’ini yig’ib oladilar. Sotuvlardan olinadigan soliq ularning daromad manbai bo’lib, uning bir qismi shahar byudjetiga o’tkaziladi. AQSh shtatlaridan 44tasida savdodan olinadigan soliq qo’llaniladi. AQShda davlat sektorining kamligihisobgaolinib, daromadlarning asosiy qismi aholining daromadlaridan olinadi, bu tadbirkorlarning foydasi (80 foiz) va korporatsiyalarning foydasini ham o’z ichiga oladi. AQShda soliqlarni yuzlab soliq organlari boshqaradi. Federal darajada uchta soliq ma'muriyati mavjud. Mahalliy federal soliqlarning aksariyat qismi Ichki daromad xizmati tomonidan boshqariladi, u G'aznachilikdepartamentining tarkibiga kiradi.Spirtli ichimliklar, tamaki va qurol solig'i va savdo byurosi (TTB) tomonidan boshqariladi. Import bo'yicha soliqlar (bojxona bojlari) AQShbojxona vachegara himoyasi (CBP) tomonidan boshqariladi.TTB shuningdek G'aznachilik Departamenti tarkibiga kiradiva MBX Milliy Xavfsizlik Departamentiga tegishli. Davlat va mahalliy soliq ma'muriyatchiligini tashkil etish keng tarqalgan. Har bir shtat soliq ma'muriyatini boshqaradi. Ba'zi shtatlar mahalliy soliqlarni to'liq yoki qisman boshqaradi. Aksariyat joylar soliq ma'muriyatini saqlab turadi yoki qo'shni hududlar bilan ham shug'ullanadi.
