Reja: 1 O’zbekistonda elektir energiyani asosiy ko’rsatkichlari

Palo-Verde AESi

Quvvati: 4 200 MVt

Amerikaning eng katta atom stansiyasi bir necha shaharlar va 4 mln kishini elektr quvvati bilan ta'minlaydi. Shunisi qiziqki, AES sahroda joylashgan va loyihachilar energobloklarni yaqin oradagi munitsipalitetlarning oqova suvlari yordamida sovutishga majbur bo‘lishdi.

Surgut GRES-2

Quvvati: 5 680 MVt

GRES neft gazi va tabiiy gazda ishlaydi. U dunyoda quvvat bo‘yicha ikkinchi IES va Rossiyadagi elektr quvvatini ishlab chiqarish bo‘yicha eng yirigi sanaladi.

Xanbit AESi

Quvvati: 5 875 MVt
Ayni damda stansiya dunyoda kattaligi bo‘yicha beshinchi AES hisoblanadi. Umuman olganda, AES avval Yongvan deb atalgan. Biroq, 2011 yilda baliqchilar mamlakat hukumatiga petitsiya bilan chiqishdi – ular o‘z mahsuloti “xavfli” atom energetikasi bilan birgalikda qabul qilinishini istashmadi.


Xanul AESi

Quvvati: 5 900 MVt
Ayni damda Xanulning quvvati Koreyaning boshqa AESi – Xanbit quvvati bilan barobar. Biroq, koreyalik muhandislar Xanulni yaqin uch yil ichida yanada “kuchliroq” qilish niyatidalar hamda o‘shanda u 8 700 MVt.ni ishlab chiqara boshlaydi
Bryus AESi

Quvvati: 6 232 MVt
Shimoliy Amerikadagi eng yirik AESning qurilishi 1987 yilda tugagandi. Bryus AESi Guron ko‘li qirg‘og‘ida joylashgan bo‘lib, mahalliy fuqarolar bunday qo‘shnichilikka jiddiy e'tiroz bildirmaydi.
Syantszyaba GESi

Quvvati: 6 448 MVt
Bu yirik to‘g‘onli gidroelektrostansiya Yantszining yuqori oqimida joylashgan. GES to‘g‘onning qurilayotgan pog‘onali sharsharasining bir qismi hisoblanadi – Xitoy loyiha yakunida juda kuchli stansiyalar zanjirini qo‘lga kiritadi, ular mamlakatga talab etiluvchi barcha quvvatni ishlab chiqarishi mumkin.
Guri GESi

Quvvati: 10 235 MVt
Venesueladagi elektr quvvatining 65 foizi aynan shu GESdan yetkazib beriladi. Xavfli tomoni shundaki, stansiyadagi nosozlik qariyb butun davlatni quvvatsiz qoldirishi mumkin – 2013 yilda aynan shunday holat yuz bergan. O‘shanda kuchli yong‘in barcha uchta yuqori voltli liniyaga zarar yetkazgan.
XVIII аср бошларида атмосферадаги электр ёйи хусусиятларини ўрганиш бўйича рус олимлари Г.В.Рихман (1711–1753) ҳамда М.В.Ломоносов (1711–1765) ўз илмий тажрибаларини ўтказишган.
Аммо дастлабки электр назарияси америкалик машҳур сиёсатчи, дунё харитасида АҚШ давлати пайдо бўлишига ўз ҳиссасини қўшган давлат арбоби, шу билан бирга, замонасининг таниқли олими Бенжамин Франклин томонидан яратилди. Унинг рисолаларида («Электр билан тажрибалар ва кузатишлар» асари, 1747) электр энергияси «номоддий суюқлик», «кўринмас оқим» дея таърифланган.
Шунингдек, у мусбат ва манфий заряд тушунчасини киритади ва уларни (+) → мусбат ҳамда (–)→ манфий математик белгилар билан ифодалайди.
Олим биринчи бўлиб яшин уришига қарши восита — яшинўтказгични ихтиро қилади ва унинг ёрдамида чақмоқнинг электр энергияси билан ҳамоҳанглигини исботлайди.