Reja : Nafas olish organlarining ahamiyati va funksiyasi

Kekirdak (traxeya) hiqildoqning pastki qismidan, ya'ni 6-8 bo'yin umurtqalari ro'parasidan boshlanib, 5 ko'krak umurtqasigacha davom etadi va shu joydan o'ng va chap bronxlarga bo'linadi. Uning uzunligi odamning bo'yiga qarab, 9-13 smgacha yetadi. Kekirdak devori 16-20 ta yarimaylanasimon tog'aylar va paylardan tashkil topgan.
Bronxlar 5 ko'krak umurtqasi ro'parasida kekirdakning ikkiga ( o'ng va chap ) bo'linishidan hosil bo'ladi. Bronxlar o'pka to'qimasiga kirib, xuddi daraxt shoxiga o'xshab, juda ko'p mayda bronxchalarga tarmoqlanadi va bora- bora alveola pufakchalarni hosil qiladi. Kekirdak va bronxlar nafas yo'li hisoblanib, ular havoni ilitib, namlab , mayda chang zarrachalaridan tozalab, o'pka alveolalariga o'tkazadi.
O'pka bir juft bo'lib, ( o'ng va chap) , konussimon tuzilgan. Ular ko'krak qafasining ikki tomonida joylashgan. O'ng va chap o'pkaning o'rtasuda kekirdak , qizilo'ngach, qon tomirlari, ayrisimon bez, nerv tolalari , limfa tomirlari va tugunlarihamda yurak joylashgan.
O'pkalar pastdan diafragma, orqadan umurtqa pog'onasi, oldingi tomondan to'sh suyagi va atrofidan qovurg'alar bilan chegaralangan. O'pka to'qimasi daraxtsimon shakldagi o'rtacha , mayda va eng mayda bronxchalardan hamda pufakchasimon alveolaridan tashkil topgan. O'pka alveolarida gaz almashinuvi jarayoni kechadi. O'pkaning qavariq bo'lgan tashqi yuzasi qovurg'alarga taqalib turadi. O'pkaning morfologik va vazifaviy birligi- atsinus deb ataladi. Atsinus oxirgi bronxiolalar tarmoqlariga aylanib ketadigan retseptor bronxiolalardan boshlanadi. Har bir retseptor bronxiola o'z navbztida alveolyar xaltachalar bilan tugallanadi.
Ko'krak bo'shlig'ida bir-biridan butunlay ajralib turadigan 3ta seroz xaltacha yani bir o'pka uchun bittadan va yurak uchun o'rtada bitta bo'shliq bo'ladi. O'pkaning seroz pardasi plevra deyiladi. U 2ta visseral pariental varaqdan iborat. Visserial yoki o'pka plevrasi o'pkaning o'zini zich o'rab olib, o'pka egatchalariga o'tadi. Shu bilan birga o'pka bo'laklarini bir-biridan ajratib turadi. Pariental, plevraning tashqi yuzasi ko'krak bo'shlig'i devoriga qo'shilib ketgan bo'lsa, ichki yuzasi bevosita visseral plevraga qarab turadi.