|
Takrorlash uchun savollar
Shartsiz refleksni xayovon va insonlar hayotidagi ahamiyatini aytib bering?
Shartsiz refleksdan instinikt qanday farq qiladi?
Xayvon va odam qanday qiliy tashqi muxitga moslashadi?
Asosiy Adabiyotlar.
1. R.E. Xudoyberdiyev , N.K. Ahmedov, H.Z.Zohidov, R.A.Alavi, C.A.Asomov- Odam anatomiyasi . Toshkent 1993.75-129 betlar.
2. F.N. Bahodirov-Odam anatomiyasi. Toshkent “O’zbekiston” 2006 27-95 betlar
3. N.Ahmedova , Z.Sodiqova-Normal Anatomiya va fiziologiyasi. Toshkent 2008. 39-123 betlar
QO’SHIMCHA ADABIYOTLAR:
1. S.N.Galperin. Anatomiya, fiziologiya cheloveka. «Vneshnyaya
shkola» Nashriyoti. Moskva.- 1996 y.
2.Q.S.Sodiqov. O’quvchilar fiziologiyasi va gigiyenasi. «O’qituvchi», Toshkent- 1992 y.
3.Adolf Faller., Michael Schuenke-The Human Body - “An Introduction to Structure and Function” ThiemeStuttgart · New Yorkhttp: //www.bestmedbook.com/2004
4. The Rignt Start to a Healthy Life. Contact : i.stegeman @eurohealthnet.eu, c.costongs @eurohealtnet.eu EuroHealthNet, Rue de la Loi 67 , 1040 Brussels, Belgium
TARQATMA MATERIAL:
3-ilova
Aqliy xujum savollari
Shartsiz reflekslar, instinktlar.
Shartli reflekslarni shartsiz reflekslardan tafovuti.
Shartli reflekslarning ahamiyati.
Shartli reflekslarni hosil qilish uslubi.
Shartli reflekslarning hosil qilish qoidalari.
I, II va yuqori tartibli shartli reflekslar.
Shartli reflekslarni hosil bulish mexanizmi.
Shartli reflekslarni hosil bo`lishida po`stloq osti
tuzilmalarning ishtiroki.
Shartli reflekslarning turlari.
Neyron nima?
Nerv sistemasi qanday funksiya bajaradi?
Markaziy nerv sistemasiga nimalar kiradi?
Reflektor yoyi nima?
4-ilova
MATINLI VA RASMLI SLAYDLAR
1 – slayd
Nerv sistemasi asosan tashqi mupitdan ichki organlardan keladigan turli axborotlarning kabul kiladi va ularni markaziy nerv sistemasiga etkazib beradi.
Nerv sistemasi organizmdagi barcha organlarni bir-biri bilan bog‘lab organizmning bir butunligini taminlaydi. Organizmni tashqi muhit bilan bog‘laydi xamda uni tashqi muhitga moslashtiradi. Nerv sistemasi yordamida atrof muhitdan turli signallar qabul qilinadi ular analiz va sintez kilinib, turli reaksiyalar bilan javob qaytariladi.
Nerv sistemasi ichki sikretsiya bezlarida ishlab chikariladigan turli gormonlarning qon orkali organizmga ko‘rsatadigan tasirini va moddalar almashinuvini boshkarib turadi, o‘sish, rivojlanishga tasir etadi. Bundan tashqari nerv sistemasining oliy bo‘limlarida ruxiy funksiyalar amalga oshiriladi. Idrok etish, fikrlash nutk va xokazolar oliy nerv faoliyati bilan boshkarib turiladi.
Nerv sistemasi markaziy (bosh va orqa miya), periferik (chetda joylashgan) nervlar, ularning oxirgi apparatlaridan tashkil topgan qisimlarga bo‘linadi. Markaziy nerv sistemasida nerv hujayralari (neyron tanalarining periferik qismi asosan nervlardan, ya’ni tolalar boglamidai iborat bo‘lib, bu tolalarning tanasi (nerv hujayrasi) nerv sistemasining markaziy qismida joylashgan.
2 – slayd
Nerv sistemasi shartli ravishda ikkita simpatik va vagetativ nerv sistemasiga bo‘linadi. Skelet muskullarini va ba’zi ichki organlarini (til, hiqildoq, xalkum va hokazolarni) ta’minlab turadigan nervlar somatik nervlar sistemasi, bo‘lib asosan organizmni tashqi muhit bilan bog‘laydi va skelet muskullari harakatini boshqaradi.
Nerv siotemasining faoliyati reflektor tarzda amalga oshadi. Ichki va tashqi muhit ta’sirlariga markaziy nerv sistemasi orqali qaytariladigan javob reaksiyasi refleks deb ataladi. Tashki ta’sirlar eng avvalo o‘ta sezgir periferiya nerv uchlari-retseptorlar orqali kabul qilinadi.
Nerv sistemasi tashqi ta’sir natijasida aktiv holatga kelib, ko‘zg‘alishni javob qaytaruv organga o‘tkazadi. Refleks terminini fiziologiya faniga chex olimi Proxaski kiritgan, Refleks yoyi-retseptor, markazga intiluvchi nerv, ya’ni afferent nerv nerv markazi orqa va bosh miya, markazdan kochuvchi nerv, ya’ni efferent nerv va ish bajaruvchi organ yoki effektor organdan tashkil topgan. Retseptorlar joylashishiga qarab tashqi-eksteroretseptorlar va ichki-interoretseptorlarga bo‘linadi.
Eksteroretseptorlarga teri, ko‘z, quloq, pid bilish, ta’m bilish organlarida joylashgan retseptorlar kiradi, ular turli xildagi tashqi. tasirni qabul qiladi. Interoretseptorlar asa ichki organlarda joylashgan, ular orginizmning o‘zida hosil bo‘ladigan ta’sirni qabul qiladi. Proprioretseptorlar muskullar, paylar va bo‘g‘imlarda joylashgan retseptorlardir.
Refleksning turlari.Javob reaksiyasi tabiatiga qarab reflekslari: xarakat, sekretor va tropik reflekslarga bo‘linadi.
3 – slayd
Harakat reflekslari organizmdagi ryoflekslarning asosiy massasini tashkil etadi. Sekretor reflekslar, bezlardan shira ishlanib chiqishini boshqaradi.
Shartsiz reflekslar-tutma reflekslar bo‘lib, bola tutilganda namoyon bo‘ladi. Bu reflekslar bola haetida muhim biologik ahamiyatga aga
5-ilova
№
|
Asosiy tushunchalar
|
Asosiy tushunchalar izohi
|
1
|
Markaziy nerv sistemasi
|
|
2
|
Oq moda
|
|
3
|
Kulrang modda
|
|
4
|
Reflektor yo‘l
|
|
5
|
Miya yarim sharlari
|
|
6
|
Orqa miya singmentlari
|
|
Aim.uz
Do'stlaringiz bilan baham: |
