Referati qabul qildi: Tilakov A. Jizzax-2022

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ABDULLA QODIRIY NOMIDAGI JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI


JISMONIY MADANIYAT FAKULTETI
SPORT FAOLIYATI KURASH YO’NALISHI
930-22-GURUH TALABASI
NO‘MONOV QUTLIMURODNING
TAYYORGARLIK TURLARI BO'YICHA O'RGATISH METODIKASI FANIDAN TAYYORLAGAN

REFERATI

Qabul qildi: Tilakov A.
 
Jizzax-2022

Tayyorgarlik turlarini takomillashtirish usul va vositalari. (SPMO) fanining maqsad va vazivasi.
Reja:

1. 
   Tayyorgarlik turlarini takomillashtirish
   
2. 
   Tayyorgarlik usul va vositalari
   
3. 
   Tayyorgarlik fanining maqsad va vazivasi
   

Sportchilarni tayyorlash, qoida tariqasida, umumiy va maxsus bo'linadi. Maxsus jismoniy tayyorgarlik tanlangan sport turi bo'yicha mushaklarning muayyan turini bajarish natijasida erishiladi. Umumiy jismoniy tayyorgarlik, birinchi navbatda, sportchining tanasining a'zolari va tizimlarining funktsional imkoniyatlarini oshiradigan va sog'lig'ini mustahkamlaydigan umumiy rivojlanish xarakteridagi mashqlar ta'sirida shakllanadi. Tayyorlik - jismoniy tayyorgarlikning murakkab natijasi (jismoniy sifatlarning rivojlanish darajasi); texnik tayyorgarlik (motor ko'nikmalarini takomillashtirish darajasi); taktik tayyorgarlik (taktik fikrlashning rivojlanish darajasi); aqliy tayyorgarlik (axloqiy va irodaviy fazilatlarni takomillashtirish darajasi). Tayyorgarlik, shuningdek, sanab o'tilgan mashg'ulotlarning har bir turiga (jismoniy, texnik va aqliy tayyorgarlik) tegishli bo'lishi mumkin

Tayyorgarlikning har bir tomoni uning boshqa tomonlarining mukammallik darajasiga bog'liq bo'lib, ular tomonidan belgilanadi va o'z navbatida ularning darajasiga ta'sir qiladi. Masalan, sportchining texnik jihatdan takomillashishi turli harakat sifatlari - kuch, tezlik, moslashuvchanlik, muvofiqlashtirish qobiliyatlarining rivojlanish darajasiga bog'liq. Harakat sifatlarining namoyon bo'lish darajasi, masalan, chidamlilik, texnologiya samaradorligi, charchoqni engish uchun aqliy barqarorlik darajasi, qiyin sharoitlarda raqobatbardosh kurashning oqilona taktik sxemasini amalga oshirish qobiliyati bilan chambarchas bog'liq.[2]
Shuni ham ta'kidlash kerakki, taktik tayyorgarlik nafaqat sportchining ma'lumotni idrok etish va tezda qayta ishlash qobiliyati, ratsional taktik reja tuzish va vaziyatga qarab vosita muammolarini hal qilishning samarali usullarini topish qobiliyati bilan bog'liq. texnik mahorat darajasi, jismoniy tayyorgarligi, mardlik, qat'iyatlilik, maqsadlilik va boshqalar bilan. Tanlangan musobaqa mashqlari - bu kurash vositasi bo'lgan va iloji bo'lsa, tanlangan sport turi bo'yicha musobaqalar qoidalariga muvofiq bajariladigan yaxlit harakatlantiruvchi harakatlar (yoki harakat harakatlarining majmui). [1] Sport o'yinlari bundan mustasno, ko'pgina sport turlarida tanlangan musobaqa mashqlarining ulushi kichik, chunki ular sportchining tanasiga juda katta talablar qo'yadi. Maxsus tayyorgarlik mashqlari musobaqa harakatlarining elementlarini, ularning bog'lanishlarini va o'zgarishini, shuningdek, namoyon bo'ladigan qobiliyatlarning shakli yoki xarakteriga ko'ra ularga o'xshash harakatlar va harakatlarni o'z ichiga oladi. Masalan, yuguruvchining maxsus tayyorgarlik mashqlari orasida tanlangan masofa segmentlari bo'ylab yugurish; gimnastikachilar uchun shunga o'xshash rolni raqobatbardosh kombinatsiyalarning elementlari va kombinatsiyalarining ishlashi o'ynaydi; geymerlar uchun - o'yin harakatlari va kombinatsiyalar. Yana bir misol - musobaqa harakatining shaklini taxminan qayta tiklaydigan mashqlar (chang'ichilar uchun rolikli chang'ida mashqlar, g'avvoslar va gimnastikachilar uchun trambolinda mashqlar va boshqalar). Maxsus tayyorgarlik mashqlari, ayrim hollarda, ixtisoslik fanida zarur bo'lgan va tegishli ish rejimlarida namoyon bo'ladigan o'ziga xos fazilatlarni oshirishga qaratilgan, turdosh, turdosh sport turlaridan mashqlarni o'z ichiga oladi.[3] Maxsus tayyorgarlik mashqlarining tarkibi hal qiluvchi darajada tanlangan sport intizomining o'ziga xosligi bilan belgilanadi. Mashqlar jismoniy qobiliyatlarni yaxshilashga va sportchi uchun zarur bo'lganlarni shakllantirishga ko'proq yo'naltirilgan va differentsial ta'sir ko'rsatadigan tarzda yaratiladi va tanlanadi.
Bu tanlangan sport turidan musobaqa mashqlarini tez-tez takroran bajarish, bo'g'inlarda kuch, tezlik, chidamlilik, harakatchanlikni kerakli darajada yaxshilashga imkon bermasligi bilan izohlanadi, chunki bunga maxsus mashqlar yordamida erishish mumkin. Buning sababi, birinchi navbatda, ko'pincha yaxlit shakldagi musobaqa mashg'ulotlarini takrorlash sonini, asosan, yuqori asabiy va jismoniy stress
sport natijalarini belgilovchi raqobatbardoshlik va jismoniy qobiliyatlarni takomillashtirish uchun asos bo'lishi kerak:
- o'ziga xos bo'lmagan ta'lim berishda, ya'ni. umumiy, chidamlilik, o'rtacha intensivlikdagi uzoq yugurish, chang'i uchish, suzish;
- haqiqiy kuch qobiliyatlarini tarbiyalashda - og'ir atletikadan olingan shtanga bilan mashqlar, shuningdek, har xil turdagi og'irlik va qarshilik bilan sport va yordamchi gimnastika mashqlari;
- harakat tezligini va vosita reaktsiyasini o'rgatishda - sprint mashqlari, sport o'yinlari va ochiq o'yinlarning turlarini o'rgatish;
- muvofiqlashtirish qobiliyatlarini tarbiyalashda - gimnastika, akrobatika elementlari, harakatlarni muvofiqlashtirish uchun yuqori talablarga ega o'yinlar.
Ammo shuni esda tutish kerakki, umumiy tayyorgarlik mashqlari bir vaqtning o'zida sport ixtisosligining xususiyatlarini ham ifodalashi kerak. Har xil jismoniy mashqlar o'rtasida turli jismoniy fazilatlar va motorli ko'nikmalarning ijobiy va salbiy "o'tkazish" naqshlari tufayli ham ijobiy, ham salbiy o'zaro ta'sirlar mumkin. Faqat shu sababdan umumiy jismoniy tarbiya vositalari turli sport fanlari uchun bir xil bo'lishi mumkin emas. Ba'zi o'xshashliklar bilan bir qatorda, ushbu mablag'larning tarkibi har bir holatda o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lishi kerak. Bu ularning tanlovi va o'quv jarayonining tuzilishida egallagan o'rniga ham tegishli. O'quv jarayoniga umumiy tayyorgarlik mashqlarini kiritish odatda uning umumiy samaradorligiga yordam beradi.
Sport bilan shug'ullanish usullari:
Sport mashg'ulotlarida metod atamasi mashg'ulotning asosiy vositalaridan
foydalanish usuli va sportchi va murabbiyning faoliyati uchun texnika va qoidalar yig'indisi sifatida tushunilishi kerak.
Sport mashg`ulotlari jarayonida metodlarning ikkita katta guruhi qo`llaniladi:
1) umumiy pedagogik, shu jumladan og`zaki va ko`rgazmali usullar;
2) amaliy, shu jumladan qat'iy tartibga solingan mashqlar usuli, o'yin va raqobat
usullari.
Sport mashg'ulotlarida qo'llaniladigan og'zaki usullarga hikoya qilish,
tushuntirish, suhbat, tahlil qilish, muhokama qilish va boshqalar kiradi. Ular ko'pincha ixcham shaklda, ayniqsa malakali sportchilarni tayyorlash jarayonida qo'llaniladi, bu maxsus terminologiya, og'zaki so'z birikmalari bilan osonlashtiriladi. va vizual usullar. O'quv jarayonining samaradorligi ko'p jihatdan ko'rsatmalar, buyruqlar, sharhlar, og'zaki baholash va tushuntirishlardan mohirona foydalanishga bog'liq.
Sport amaliyotida qo‘llaniladigan vizual usullarga quyidagilar kiradi:
1) odatda murabbiy yoki malakali sportchi tomonidan bajariladigan alohida
mashqlar va ularning elementlarini uslubiy jihatdan to‘g‘ri ko‘rsatish;
2) o'quv filmlarini namoyish qilish, o'quvchilarning harakat harakatlari texnikasini video yozuvlar, o'yin maydonchalari va maydonlar maketlari bo'yicha taktik sxemalar va boshqalar;
3) harakat yo'nalishini, bosib o'tgan masofani va boshqalarni cheklaydigan eng oddiy nishonlardan foydalanish;
4) yorug'lik, tovush va mexanik etakchi qurilmalardan, shu jumladan dasturni boshqarish va qayta aloqaga ega qurilmalardan foydalanish. Ushbu qurilmalar sportchiga harakatlarning tempo-ritmik, fazoviy va dinamik xususiyatlari haqida ma'lumot olish imkonini beradi va ba'zan nafaqat harakatlar va ularning natijalari haqida ma'lumot beradi, balki vosita harakatini majburiy tuzatishni ham beradi.
Ushbu usullardan foydalanganda mashqlar bir xil (standart) va o'zgaruvchan (o'zgaruvchan) rejimda bajarilishi mumkin. Yagona rejimda ish intensivligi doimiy, o'zgaruvchan bilan - o'zgaruvchan. Jismoniy mashqlardan mashqlargacha bo'lgan ish intensivligi oshishi (progressiv variant) yoki qayta-qayta o'zgarishi (o'zgaruvchan variant) mumkin. Bir xil va o'zgaruvchan ish sharoitida qo'llaniladigan uzluksiz mashg'ulot usullari asosan aerob qobiliyatini oshirish, o'rta va uzoq muddatli ishlarga maxsus chidamlilikni rivojlantirish uchun ishlatiladi. Masalan, 5000 va 10000 metr masofada doimiy va oʻzgaruvchan tezlikda eshkak eshish, 5000 va 10000 metr masofalarga bir xil va oʻzgaruvchan intensivlikda yugurish. Bu mashqlar, qoida tariqasida, sportchilarning aerob mahsuldorligini oshirishga, ularning uzoq muddatli mehnatga chidamliligini rivojlantirishga va uning samaradorligini oshirishga yordam beradi. [3] O'zgaruvchan mehnat sharoitida uzluksiz o'qitish usullarining imkoniyatlari ancha xilma-xildir. Katta yoki kamroq intensivlik bilan bajariladigan mashqlar qismlarining davomiyligiga, ularning kombinatsiyasining xususiyatlariga, alohida qismlarni bajarishda ishning intensivligiga qarab, tezlikni oshirish yo'nalishi bo'yicha sportchining tanasiga ustun ta'sirga erishish mumkin. qobiliyatlar, chidamlilikning turli komponentlarini rivojlantirish, turli sport turlari bo'yicha sport yutuqlari darajasini belgilaydigan individual qobiliyatlarni takomillashtirish. [4] Sport amaliyotida va intervalgacha mashq qilish usullarida (shu jumladan takroriy va kombinatsiyalangan) keng qo'llaniladi. Doimiy va o'zgaruvchan intensivlikdagi va qat'iy tartibga solingan dam olish pauzalari bilan bir xil va turli xil davomiylikdagi bir qator mashqlarni bajarish bu usullar uchun xosdir. Misollar orasida maxsus chidamlilikni yaxshilashga qaratilgan tipik seriyalar mavjud: 10 x400; 10 x 1000 m -yugurish va konkida uchishda, eshkak eshishda. Yugurishda sprint sifatlarini yaxshilash uchun o'zgaruvchan variantga misol bo'lishi mumkin: 3x60 m maksimal tezlikda, dam olish - 3-5 daqiqa, 30 m - harakatda - maksimal tezlikda, sekin yugurish - 200 m. progressiv variant - bu o'sib borayotgan uzunlikdagi (400 m + 800 m + 1200 m + 2000 m seriyali yugurish) yoki standart uzunlikdagi ortib borayotgan tezlikda (olti marta 200 m masofaga suzish natijalari bilan) ketma-ket o'tishni nazarda
tutadigan komplekslar. 2 min 14 s, 2 min 12 s, 2 min 10 s, 2 min 08 s, 2 min 06 s, 2 min 04 s). Tushuvchi variant qarama-qarshi kombinatsiyani o'z ichiga oladi: qisqaradigan uzunlikdagi mashqlarni ketma-ket bajarish yoki bir xil davomiylikdagi mashqlarni ularning intensivligi asta-sekin kamayishi bilan bajarish. O'yin usuli sport mashg'ulotlari jarayonida nafaqat harakatlarni dastlabki tayyorlash yoki individual qobiliyatlarga tanlab ta'sir qilish, balki murakkab sharoitlarda vosita faoliyatini kompleks yaxshilash uchun ham qo'llaniladi. Bu ko'p jihatdan epchillik, topqirlik, tezkorlik, mustaqillik, tashabbuskorlik kabi fazilatlar va qobiliyatlarni yaxshilashga imkon beradi. U mohir o‘qituvchi qo‘lida jamoaviylik, do‘stlik, ongli tartib-intizom va shaxsning boshqa axloqiy fazilatlarini singdirishda ham juda samarali usul bo‘lib xizmat qiladi. O'yin usuli ko'pincha turli xil ochiq va sport o'yinlari shaklida amalga oshiriladi. Raqobat usuli maxsus tashkil etilgan raqobat faoliyatini o'z ichiga oladi, bu holda o'quv jarayoni samaradorligini oshirishning eng yaxshi usuli hisoblanadi. Ushbu usuldan foydalanish sportchining texnik-taktik, jismoniy va aqliy imkoniyatlariga qo'yiladigan yuqori talablar bilan bog'liq bo'lib, tananing eng muhim tizimlarining faoliyatida chuqur o'zgarishlarga olib keladi va shu bilan moslashish jarayonlarini rag'batlantiradi, turli xil sport turlarining uzviy yaxshilanishini ta'minlaydi. sportchining tayyorgarligining jihatlari. Raqobat usulidan foydalanganda musobaqalarni o'tkazish shartlari ularni qo'yilgan vazifalarni hal qilish uchun eng qulay bo'lgan talablarga imkon qadar yaqinlashtirish uchun keng miqyosda o'zgartirilishi kerak[5]
Sport mashg'ulotlarining tamoyillari
Sport mashg'ulotlari tamoyillari mashg'ulot jarayonini oqilona qurishning eng
muhim pedagogik qoidalari bo'lib, unda ilmiy ma'lumotlar va murabbiylikning ilg'or amaliy tajribasi sintezlanadi. Mumkin bo'lgan maksimal yutuqlarga, chuqur ixtisoslashuvga va individuallashtirishga e'tibor qarating. Agar jismoniy mashqlarni sport maqsadlarisiz qo'llashda faqat ma'lum, cheksiz mumkin bo'lgan yutuq darajasi amalga oshirilsa, sport mashg'ulotlari uchun maksimal darajada aniq e'tibor berish odatiy holdir. Va bu maksimal individual ravishda har xil bo'lsa-da, har bir kishi sportni takomillashtirish yo'lida imkon qadar uzoqqa borishga intilishi tabiiydir. Sport yutuqlari, albatta, o'z-o'zidan emas, balki qobiliyat va mahoratni rivojlantirishning o'ziga xos ko'rsatkichlari sifatida muhimdir. Oliy sport turlari bo'yicha o'rnatish; Shu nuqtai nazardan, natijalar inson kamolotining eng yuqori darajalariga intilishni anglatishi bilan muhim ijtimoiy-pedagogik ahamiyatga ega. Bunday intilish sport tadbirlarining butun tashkil etilishi va sharoitlari, ayniqsa, sport musobaqalari tizimi va progressiv mukofotlar (boshlang'ich sport toifasini belgilashdan boshlab chempionning oltin medaligacha) tomonidan rag'batlantiriladi. [2] Eng yuqori ko'rsatkichlarga erishish sport mashg'ulotlarini to'g'ri qurish, eng samarali vosita va usullardan foydalanish, tanlangan sport turi bo'yicha chuqur mutaxassislik bilan
amalga oshiriladi. Maksimalga yo'naltirilganlik u yoki bu tarzda sport mashg'ulotlarining barcha o'ziga xos xususiyatlarini aniqlaydi - yuklarning ko'tarilgan darajasi, o'zgaruvchan yuklar va dam olishning maxsus tizimi, aniq sikllik va boshqalar. Sport mashg'ulotlarining bu modeli uzoq muddatli sportni takomillashtirish bosqichlariga qarab turli xil ko'rinishda namoyon bo'ladi. Birinchi bosqichlarda, sport mashg'ulotlari, asosan, umumiy tayyorgarlik turi bo'yicha olib borilganda, mashg'ulot jarayonida sport ixtisosligining aniq belgilari - eng yuqori yutuqlarga yo'naltirilganlik yo'q.
Sport mamlakatimiznmg nufuzini oshiradigan omillardan biridir. Yurtimizda sportni rivojlantirish muammolarini kompleks tarzda hal etish, jismonan sog‘lom, ma’naviy jihatdan yetuk shaxslami tarbiyalash, sog‘lom turmush tarzi va sportga muhabbat tuyg'usini singdirish, shuningdek, sport sohasini boshqarishda davlat siyosatini amalga oshirishni muvofiqlashtirish darajasini ko‘tarish, barcha tizimlar ish faoliyatini qayta ko‘rib chiqishga birinchi darajali ahamiyat berilmoqda. Mamlakatimizda jismoniy tarbiya va sport yuksalishida, sportga keng xalq ommasi, awalo, o‘sib kelayotgan yosh avlodni keng jalb qilishda sport va jismoniy tarbiya taraqqiyotini ta’minlaydigan bir necha qonun hamda farmon va qarorlar qabul qilinib, hayotga izchil tatbiq etilayotgani g‘oyat muhimdir. Ommaviy sport harakatini rivojlantirish bilan bir qatorda, hozirgi kunda respublikada faoliyat ko‘rsatuvchi sport turlari bo‘yicha yetishib chiqayotgan va mamlakat terma jamoalarida faoliyat ko‘rsatayotgan iqtidorli sportchilardan Olimpiya va Osiyo o‘yinlari hamda jahon chempionati va bir inch i I ikl ar i musobaqalarida yuqori natijalami ko‘rsata oladigan mahoratli sportchilami tayyorlash, ulaming sport mahorati ko'rsatkichlarini jahon talablari darajasiga yetkazish borasida tayyorlashga uzviy bogUiq boigan yuqori malakali sport mutaxassislari bilan ta’minlashga alohida ahamiyat berilmoqda. Vatanimizda mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq xalq farovonligini oshirish, mamlakatimizni iqtisodiy ijtimoiy va madaniy jihatdan rivojlantirishga katta e’tibor qaratildi. Respublika rahbariyati tomonidan ko‘rsatilayotgan barcha g‘amxo‘rliklar va talablar aholini, ayniqsa o‘quvchi yoshlaming milliy qadriyatlami o‘rganishiga, ulaming ma’naviy va ma’rifiy dunyo qarashlarini yangilashiga va bu borada vazifalami bajarishda barcha o‘quv yurtlari, ayrtiqsa, oliy ta’lim tizimida yuksak g‘oyaviylik hamda o‘z ixtisosining yetuk xodimi boiish darajasida tarbiyalashni taqozo etadi. Maiumki, har bir ixtisoslikdagi boiajak mutaxassislar fanning barcha sohalarini mukammal o‘rganishlari lozim. Shu jihatdan olib qaraganda jismoniy madaniyatimiz tarixi va hozirgi kungi sportdagi istiqbollarini bilishlari ham talabga muvofiq bo‘ladi. Jismoniy tarbiya va sportning inson salomatligini mustahkamlash va umrini uzaytirishdagi mohiyatlari uzoq yillardan buyon hayotiy tajriba, sinovlardan o‘tib, u ilmiy va nazariy jihatdan amalda isbotlangandir. Chunki jismoniy tarbiya va sport insonlaming baquwat, chidamli, sog‘lom boiishiga ko‘maklashuvchi vosita va tarbiyaviy jarayondir. Respublikada milliy qadriyatlarni tiklash, ma’naviy va ma’rifiy jihatdan bilimini chuqurlashtirish borasida qator hukumat qarorlari e’lon qilindi. Jumladan, buyuk sarkarda Amir Temur, Sharqning ulug‘ allomalari Hakim at-Termiziy, xalq qahramoni Jaloliddin Manguberdi kabi buyuk shaxslaming
hayoti bilan tanishtirish, ulaming qadriyatlarini e’zozlash borasida katta tadbirlar amalga oshirildi. 0 ‘zbek xalqining qadimgi milliy urf-odatlari, ayniqsa jasurlik, mardlik, pahlavonlik va vatanparvarlikka da’vat etuvchi jismoniy madaniyat, uning asl mazmuni boigan milliy kurash ifodalangan. «Alpomish» dastonining yaratilganligiga 1000 yil toiishi, qadimgi ajdodlar hayoti va madaniyatini ko‘rsatuvchi «Avesto» (o‘g‘uzlar qomusi) kitobining uch ming yilligini nishonlash haqidagi respublika hukumatining qarorlari ayni muddao boidi. Shu tufayli o‘zbek milliy kurashi yangi bosqichga, ya’ni muzmun va mohiyat jihatdan o‘z istiqboliga ega boidi. E’tiborli tomoni shundaki, kurash bo‘yicha Amir Temur, Hakim at-Termiziy va boshqa ulug‘ allomalarning xotirsiga bagishlab xalqaro tumirlar, Prezident sovrini uchun xalqaro musobaqalarini har yili oikazilishi odat tusiga aylandi. Navro‘z, hosil bayramlari, Mustaqillik kuni munosabati bilan yosh sportchi va nufuzli polvonlar o‘rtasida milliy kurashlarimiz (Buxoro va Farg‘ona usullari) bo‘yicha ommaviy musobaqalar oikazilmoqda, 0 ‘zbek kurashining xalqaro maydonida tan olinishiga keladigan boisak, shuni ta’kidlash lozimki, hozirga kunda Xalqaro «Kurash» Assotsiatsiyasining bashqaruv manzili mamlakatimiz poytaxti Toshkent shahrida joylashishi va dunyoning 70 dan ortiq davlatlarda 0 ‘zbek kurashi bo‘yicha milliy fedaratsiyalari tashkil etilganligi jahon sport maydonida kurashimizning obro‘sini olamshumul ko‘tarilishiga erishildi. Jumladan, jahonning Amerika, Yevropa, Osiyo, Afrika qit’alari xalqlarining sevimli sport turlarining biri sifatida 0 ‘zbek kurashi ular aholisining turmush hayotida o(z o‘mini topdi. Xalqaro «Kurash» assotsiatsiyasi tomonidan 1998-yildan boshlab, har yili tashkil etilib kelinayotgan yuqorida ko‘rsatilgan xalqaro tumirlari va jahon birinchiliklari hamda chempionatlari muvaffaqiyatli o‘tkazilib kelinmoqda. 0 ‘z navbatida Osiyo, Yevropa va Jahon chepionatlari va birinchiliklarini maqsadli ravishda tashkil etilishi hamda o‘tkazilishi, kurashimizning nufuzini yanada oshirish, eng muhimi esa 0 ‘zbekistonning shon-shuhratini oshirishga da’vat etmoqda. Takidlash lozimki, mutaqillik sharofati tufayli respublikamizda deyarlik barcha o‘quv yurtlari, ko‘pgina ishlab chiqarish korxonalari, aholi istiqomat joylarida (mahalla, ko‘p qavatli uylar hiidudlarida) va turli muassasalarda milliy kurashlarimiz bo‘yicha sport to‘garaklari tashkil etilgan. Bolalar va o‘smirlar sport (kurash) maktablari, oliy mahorati maktablari, olimpiya o‘rinbosarlari maktablari va olimpiya zaxiralari kollejlari tarkibida kurash bo‘limlari mavjud. Milliy kurashlarimiz bo‘yicha barcha toifadagi maxsus kurash (sport) maktablari faoliyat ko‘rsatmoqda. Ushbu maktablarda tarbiyalanuvchi sportchilarimizdan mustaqillik yillarda 0 ‘zbekiston, Osiyo, Yevropa va Jahon chempionlari bo‘lgan Toshtemir Muhamadiyev, Komil Murodov, Abdulla Tangriyev kabi iqtidorli sportchilar vatanimiz sharofmi jahon sport maydonida munosib himoya qilib kelmoqdalar. Xalqaro «Kurash» assotsiatsiyasining
Prezidenti Komil Yusupov boshchiligida o‘zbek kurash ahillari, faollafi (aktivlari) milliy kurashimizni Olimpiya o‘yinlari dasturiga kiritish yo‘lida sadoqat bilan ish olib borishmoqda. Shu bilan bir qatorda 0 ‘zbek kurashini ilmiy asoslangan amaliy-uslubiy jihatdan isbotlangan holda barcha qit’alarda aholisi o‘rtasida tatbiq etish va rivojlanishini ta’minlash maqsadida borgan sari yanada chuqur takomillashtirish borasida qator ishlar amalga oshirilmoqda. 0 ‘zbek kurashining xalqaro miqyosda rivojlanishi va shug‘ullanuvchi sportchilarni har tomonlama bilimini chuqurlashtirish doirasida albatta, bugungi kunda murabbiylar hamda sportchilar uchun o‘quv qoilanmalar, uslubiy ko'rsatmalar va ilmiy asoslangan darsliklar hali ham yetarli emas. Mazkur masalada kurash bilan shug‘ullanuvchi sportchilarni va murabbiylami o‘quv qurollari bilan ta’minlash jarayonini takomiilashtirish maqsadida muallif o‘z tajribasidan kelib chiqqan holda ishlab chiqilgan ushbu o‘quv qo‘llanmani o‘quvchi-mushtariylar e’tiboriga havola etmoqda. 0 ‘quv qoilanma ikkita qismdan iborat boiib, kurash sport tori bo‘yicha sportchilarni tayyorlash jarayonini uslubiy va amaliy asoslari negizida tushunchalar berilgan. Birinchi qismda kurashni o‘rgatish jarayonida o‘quv mashg‘ulotlarini tashkil etish va olib borilishida uslubiy asoslari berilgan. Ikkinchi qismda o‘quv mashg‘uloti tashkil etish va olib berish jarayonining amaliy asoslari tariqasida kurash texnikasi va taktikasini o‘rgatish usullari berilgan. Hurmatli о‘quvchi-mushtariylar! Sizlardan ushbu qoilanmani o‘qib tanishganingizdan so‘ng bizga taklif va mulohazalaringizni yuborishingizni muallif tomonidan iltimos qilamiz. Sababi, biz keyinchalik kurash amaliyotida bugungi kunda nima narsalar yetishmaydi va qanday uslubiy qoilanma, ko‘rsatmalar kerakligini bilishimizga katta yordam beradi. Muallif keyingi navbatda endi kurashga qadam qo‘ygan yosh kurashchi polvonlar o‘z ustida tayyorgarligini uslubiy to‘g‘ri tashkil etishlari uchun «Kurash alifbosi», kurashchilar bilan boshlangish o‘quv mashg‘ulotlarini olib boruvchi murabbiylar uchun «Kurash mashg‘ulotlarini tashkil etish mezonlari» nomli o‘quv qoilanmalar yaratish ustida ish olib bormoqda.

ADABIYOTLAR

1.“Jismoniy tarbiya va sport toʼgʼrisida”gi qonuni (2015 yil 4 sentyabrь)yangi tahrir.
2. Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 18 dekabrdagi “Yuqumli boʼlmagan kasalliklar profilaktikasi, sogʼlom turmush tarzini qoʼllab-quvvatlash va aholining jismoniy faolligi darajasini oshirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi PQ-4063-son qarori.
3. Oʼzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 13 fevraldagi “2019-2023 yillar davrida Oʼzbekiston Respublikasida jismoniy tarbiya va ommaviy sportni rivojlantirish kontseptsiyasini tasdiqlash toʼgʼrisida”gi 118-son qarori.
4. Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 202o’yi 24 yanvardagi “Oʼzbekiston Respublikasida jismoniy tarbiya va sportni yanada takomillashtirish va ommalashtirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi PF-5924-son farmoni.
5. Oʼzbekiston Respublikasining 202o’yil 23 sentyabrdagi “Taʼlim toʼgʼrisida”gi OʼRQ-637-son Qonuni.
6.Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 202o’yil 3o’oktyabrdagi “Sogʼlom turmush tarzini keng tadbiq etish va ommaviy sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi farmoni.
7. Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 5 noyabrdagi “Yurish, yugurish, mini-futbol, badminton, stritbol va “vorkaut” sport turlarini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi PQ-5282-son qarori.
8. Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 2 oktyabrdagi “Kurash milliy sport turini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi PQ-3306-qarori.
9. Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 202o’yil 4 noyabrdagi “Kurash milliy sport turini rivojlantirish va uning xalqaro nufuzini yanada oshirish chora-tadbirlari toʼgʼrisida”gi PQ-4881-sonli qarori.

10. 
    Ataev A.Q. Kurash. O‘smirlar va yoshlarni kurashga o‘rgatishning metodikasi va vositalari. T., 1987.
    

11. Abdullaev Sh.A ―Yosh kurashchilarni tayyorlashning ilmiy-uslubiy asoslari o‘quv-uslubiy qo‘llanma. Toshkent-2012.
Boyturaev E.I.―Sambo kurashi nazariyasi va uslubiyati Toshkent-2016.
12. Istomin A.A.., Abdusattarov A.A.―Dzyudo kurashi Toshkent-1993.
13.Ilov A.N. ―Dzyudo Toshkent -2012.

14. 
    Ilov A.N., A.Yu.Bagdasarov.,Sh.A.Arslanov. ―Dzyudo kurashi nazariyasi va uslubiyati Toshkent-2013.
    
15. 
    Kun L. Vseobщaya istoriya fizicheskoy kulturы isporta, izd. “Raduga”, M., 1982.
    
16. 
    Kerimov.F, Umarov.M. Sportda prognozlashtirish va modellashtirish. Darslik. Tosh 2005.
    
17. 
    Kerimov F.A. Sport kurashi nazariyasi va usuliyati. T., 2007.