Referati 2020-2021 Mavzu: O’zbekistonning idtisodiy va ijti moiy geografiyasi. Reja

Sirdaryo viloyati

Boyovut tumanidagi

17-umumiy o’rta ta’lim maktabining

8,,A’’-sinf o’quvchisi Ruhshona Qo’chqarali-

yevaning Geografiya fanidan tayyorlagan



REFERATI

2020-2021

Mavzu:O’zbekistonning idtisodiy va ijti-

moiy geografiyasi.

Reja:

1.O’zbekistonning geografik o’rni va ma’mu-

riy-hududiy tuzilishi.

2.O’zbekistonning tabiiy boyliklari, aholisi

va mehnat resurslari.

3.O’zbekistonning iqlimi.

1.Yer yuzasi, shu jumladan, mamlakatimiz

tabiati haqida ko’plab malumotlarga ega-

miz.Ulardan tashqari shunday bilimlar borki,

ular kishilar faoliyati, hayot tarizida ishlab

chiqarishning hududiy farqlanishi kabi inso-

niyat, jamiyat hayoti bilan bevosita bog’liq-

dir.Ana shu bilimlarni o’rganadigan fan iq-

tisodiy va ijtimoiy geografiya deb yu-

ritiladi.

Ijtimoiy mehnat unumdorligi---moddiy ish-

lab chiqarishda band bo’lgan har bir ishlov-

chi hisobiga hosil qilinga milliy daromad miqdori.

O’zbekistonning iqtisodiy va ijtimoiy geog-

rafiyasi mamlakatimiz milliy iqtisodiyotini

aholi va tabiiy sharoit bilan o’zaro aloqador

holda o’rganib, uni hududiy tashkil etishning

umumiy tamoyillarini ilmiy jihatdan asoslay-

di.

Tabiiy geografik o’rin, asosan, okean, den-

giz, daryo, tog’, cho’l, o’rmon, adir singari yirik tabiiy obektlarga nisbatan joylashgan o’rniga ko’ra belgilansa, iqtisodiy geografik o’rni jahonning erkin iqtisodiy mintaqaviy, jahon savdo yo’llari, yirik savdo-sanoat mar-kazlari va tabiiy boyliklardan foydalanish im-koniyatlari bilan belgilanadi.Siyosiy geogra- fik o’rin esa muayyan davrda alohida davlat- ning harbiy mojarolar ro’y berayotgan yoki berishi mumkin bo’lgan hudud va davlatlar- ga nisbatan qanchalik aloqadorligiga ko’ra baholanadi.

2.Qulay tabiiy sharoit ishlab chiqarish

samaradorligining muhim tabiiy omilidir.

Tabiiy boyliklar tabiy sharoitdan farq

qilib,ishlab chiqarisgda bevosita aloqador,

ya’ni uning xomashyo va rnergetika bazasini

tashkil etadi.

Tabiiy sharoit, aynoqsa, qishloq xo’jaligi,

foydali qazilmalar qazib chiqarish va

transport harakatida yaqqol bilinadi.

Tog’ relyefi, sho’xoklar, cho’llar, taqirlar,

jarliklar hududini xo’jalik jihatdan o’zgarti-

rishni qiyinlashtiradi. Qurg’oqchilik yillari

daryo suvlari kamayib, ekinlarni suv bilan ta’minlash og’ir kechadi. Lekin fan-texnika

taraqqiyoti tufayli ishlab chiqarishning ta-

biiy sharoitga bog’liqligi yengib kelmoqda.

Ayni vaqtda insonning tabiatga ta’siri kucha-

yib, salbiy oqibatlarga ham olib krlmoqda.

O’zbekistonda dengiz sathidan 400 metr balandlikda bo’lgan joylar cho’l mintaqa-

si hisoblanadi. Respublikamizda dengiz sat-

hidan 400-1200 metr baland bo’lgan qismi

adir mintaqasini tashkil etadi. Tog’ mintaqasi O’zbikistonda adirdan baland

joylarga, ya’ni dengiz sathidan 1200 metr-

dan baland bo’lgan joylarga to’g’ri keladi.

Baland tog’larning yonbag’irlarida, past tog’larning tepa qismida yaylov mintaqa-

si mavjud. Daryolardagi yillik suvning 70-

95 foizi 3-4 oy davomida bahor oylariga va yoz boshiga to’g’ri keladi. Daryo suvlar barpo etilgan suv omborlariga yig’ilib,yil

davomida tejab sariflanadi. Migratsiya---

ko’chish degan ma’noni bildiradi. Ichki

migratsiya --- aholining mamlakat ichka-

risida, uning rayonlari orasida yoki qishloq

joylardan shaharlarga ko’chib yurishi. Tashqi migratsiya --- mamlakatdan ko’-

chib ketish (emigratsiya) yoki ko’chib ke-

lish (immigratsiya). Mamlakatimizda

119ta shahar,1071 ta shaharcha 11 ming ta qishloq va ovul bor.(2019-yil)

O’zbekiston ocean va dengizdan uzoqda,

Yevrosiyo materigining ichki qismida joy-

lashganligi tufayli continental iqlimga ega.

Kontinental iqlimning o’ziga xos xususiyat-

lari quydagilardan iborot: osmon ochiq va quyoshli; harorat nihoyatda yuqori, yillik yo-

g’in miqdori kam, aksincha, mumkin bo’lgan

(potensial)bug’lanish kata; yoz uzoq vaqt davom etib, jazirama issiq, qish esa shu ge-

ografik kenglik uchun birmuncha sovuq;

yillik va sutkalik haroratning farqi katta.

O’zbekiston iqlimining bu xususiyatlari,eng

avvalo, iqlim hosil qiluvchi omillarga bog’liq.

Iqlim hosil qiluvchi omillar. O’zbekis-

ton iqlimining vujudga kelishiga uning geog-

rafik o’rni va u bilan bog’liq quyosh radiat-

siyasi, atfasmeriya sirkuliyasi,relyefi ta’sir

etadi. O’zbekiston hududi shimoldan janub-

ga 925 km cho’zilganligi tufayli quyoshning nuri uning hamma qismiga bir xil tushmaydi. Agar shimoliy qismiga yozda (22-iyunda) qu-yosh 71-72gradus burchak hosil qilib tushsa, janubida 76gradusni tashkil etadi.Binobarin, shimolda quyosh yiliga 2500-2800 soat nur sochib tursa ,janubda 3000-3100 soat nur sochib turadi. Shu sababli O’zbekiston <> deb ataladi.



foydalanilga

adabiyotlar:

8-sinf geografiya fani darsligi.

7-sinf geografita fani darsligi.