Referat Tuzdi: Raximova Gulhayo

Urganch Davlat Universiteti
Tabiiy fanlar fakulteti
Biologiya yoʻnalishi 3-kurs
192-guruh talabasi
Raximova Gulhayoning
Genetika va genomika asoslari
fanidan
Referat
Tuzdi: Raximova Gulhayo
Qabul qildi:Nurullayeva Muyassar
Mavzu:Proteomika fani va uning istiqbollari.
Reja:1.Proteomika fani haqida tushuncha.
2. Proteomika boʻlimlari.
3.Proteomomik hisoblash.
4.Xulosa.
Proteomika – oqsillarning tuzilishi va funksiyasini oʻrganadigan, shuningdek tirik hujayra ichidagi oqsil oʻzoro ta'sirining murakkab tarmogʻini tahlil qiluvchi fan.
Yaqin yillardan paydo boʻlgan yosh fanlardan biri hisoblanadi. XX asrning ikkinchi yarmidan biokimyo, molekulyar biologiya va hisoblash texnikasi jadal rivojlandi.
Proteomika atamasini 1991- yildan boshlab paydo boʻlgan. Bu fan genomika fani bilan

uzviy bogʻliq boʻlib, unda ana shu nuklein kislotalardan translyatsiyalarnuchi oqsillarning birlamchi strukturasi, ya'ni aminokislota ketma-ketligini aniqlash va asosida ularning ikkilamchi, uchlamchi va toʻrtlamchi strukturalarini bioinformatsion dasturlar yordamida modellashtiriladi.

Proteomika quyidagi boʻlimlarga boʻlib oʻrganiladi.
1.Strukturaviy proteomika
2.Funksional proteomika
3.Amaliy proteomika

1.Strukturaviy proteomika- turlarning hilma- xilligi biologiyaning oʻziga xos tomonlaridan biri hisoblanadi. U biologiyaning barcha tuzilmalarida ham koʻzga yaqqol tashlanadi. (biologiya turlar, morfologiya, molekulalarning kimyoviy strukturasi boshqaruv jarayonlar va boshqalar)

2.Fazoviy proteomika - organizmda qandaydir oqsilning mavjudligini,. ma' lum vazifani bajara olish qobilyati haqida fikr yuritishga asoslangan
3.Amaliy proteomika- bitta orgonizmdagi oqsil va peptidlarning oʻzoro ta'sir mexanizmlarini aniqlash proteomikaning asosiy vazifalaridan biri hisoblanadi.

Bu kabi amaliy ishlardan ijobiy natijalarni qoʻlga kiritish va farmokologiya va tibbiyot xodimlari manfaatdordir. Chunki insondagi patologik xolatlarning yuzaga chiqishi orgonizmdagi ba'zi oqsillar tarkibiy oʻzgarishi bilan birga kechadi.

Shuning uchun proteomika sohasida qoʻlga kiritilgan yutuqlar yangi dori vositalari ishlab chiqish va koʻp asrlar davomida davosi topilmay kelayotgan kasalliklarni davolash usullarini ishlab chiqishda qoʻllanib kelinmoqda.
Proteomika orqali qandli diabet kasalligini davolashda insulindan foydalanilib kelinmoqda va insonlar hayoti saqlanib qolinmoqda

3.Proteometik hisoblash sxemasi sodda va zamonaviy mas-spektromeriyaning yutuqlariga asoslanadi.Qon plazmasi kabi namuna bemordan atigi 1ml dam koʻproq miqdorda olinadi.Shubhasiz qon plazmasida turli xil oqsillar mavjud. Oqsillarni ajratish ikki oʻlchovli elektrofarezda har bir pratein alohida joy sifatida paydo boʻladi.

Uning zichligi oqsilni ifodalashda etish darajasiga, ya'ni uning miqdoriga mos keladi.
Tarkibida oqsilning koʻpayishi yoki kamayishi bilan bogʻliq ba'zi oqsillar
bemorlarning plazmasida paydo boʻladi.Boshqalari esa yoʻq boʻlib, ketishi mumkin.

Biroq ikki oʻlchovli elektogram dasturini tahlil qilish bosqichida biz oqsillar haqida gapirmaymiz, balki faqat dollarning qizgʻirligi haqida gaplashamiz.

Proteometik tahlil bir qator mashaqqatli protseduralar bilan bogʻliq .

Xulosa: Xozirgi kunda genomika, proteomika bioinfarmatika bilan birgalikda yangi dori vositalarining ishlab chiqishiga etibor qaratmoqda.Bunda oqsil moddalari molekulyar nishon vazifasini bajaradi.Dori vositalarining ta'siri uchun yangi nishonlarni topish bioinformatika usullari yordamida hal etiladi.

Ushbu dastur orqali insonlarning sogʻligini yaxshilanadi va kasallikni oldini olishda dori preparatini topiladi:shulardan misol qandli diabetda insulinning aniqlanishi shu bilan birga insonning qon tarkibidagi fizik xususiyatlari otalik-onalik qarindoshlikni aniqlashda irsiy kasalliklarga erta tashxis qoʻyishda shajarani va turlar bilan munosabatlarini oʻrganishda qarilikdagi kasalliklarni oldindan aytishda farmogenetika gen terapiyasi rivojida uzoq umr koʻrish omillarini aniqlashda ayniqsa muhimdir.