Referat Tema: Ra’wish Ra’wish Joba Ra’wish haqqında tu’sinik

Ra’wishtin’ ma’nisine qaray tu’rleri

Ra'wish is-ha'reket ha'm belgini sıpatlaw ma'nilerine qaray waqıt ra'wishi, orın ra'wishi, sın ra'wishi, mug'dar-da'reje ra'wishi, sebep ra'wishi, maqset ra'wishi sıyaqlı 6 tu'rge bo'linedi.
Waqıt ra'wishi is-ha'rekettin' isleniw waqtın bildirip, qashan?, qashannan beri? degen sorawlarg'a juwap beredi. Mısalı: Azanda jumısqa ketti. Bu'gin sabaqqa jaqsı tayarlandım. Ol son' keldi. Ha'zirshe usı jerde turamız. Tu'nde qar jawdı.
Waqıt ra'wishinin' ma'nisin to'mendegi so'zler bildiredi: bu'gin, ha'zir, keshe, ku'ndiz, tu'nde, ba'ha'rde, mudamı, barqulla, bayag'ıda, keshqurın, ilgeride, awele, en' awele, burın, keyin, ertede, erten'ine, kelesi ku'ni, udayı, ku'nde, anda-sanda, tez ku'nde, qısı-jazı, jaz boyı t.b.
Orın ra'wishi is-hárekettin' isleniw ornın bildiredi.
Orın ra'wishleri qayda?, qayerde?, qayerden?, qayerge? t.b. sorawlarg'a juwap beredi. Mısalı: Awıl artta qaldı. Alısta jıltıldap ot ko'rinedi. Mashina alg'a zımırap baratır. Bizler sol jerde dem alamız. Tum-tustan basqa d adamlar kele basladı.
Orın ra'wishi ma'nisindegi so'zler: to'mende, joqarıda, sonda, artta, keyinde, usı jerde, usında, ústinde, ha'r jerde, uzaqta, to'men, aldına, hesh jerde, hesh jaqta, bir jaqqa, tum-tustan, tum-tusqa, jan-jaqtan, a'ri-beri, armanda t.b.
Sın ra'wishi is-ha'rekettin' qalay islengenin bildirip, qalay?, qaytip?, qalayınsha? sorawlarına juwap beredi.
Sın ra'wishlerinin' ma'nisin: tez, a'ste, da'rha'l, da'rriw, zorg'a, zordan, a'bden, birden, a'sten, erkin, jay, birge, yadtan, jaslay, ko'kley, o'zinshe, orıssha, awızsha, tez-tez, u'sti-u'stine, kem-kemnen, ile-shala, ko'plep-ko'meklep, qattı-qattı, kesesine, uzınına, shalqasına, emin-erkin t.b. ra'wishler bildiredi. Mısalı: Adamlar joldan ersili-qarsılı o'tip tur. Ekinshi ku'ni oqıw a'dettegishe baslandı. Hawa rayı a'bden buzıldı.
Mug'dar-da'reje ra'wishi is-ha'rekettin' mug'darın, belgi yamasa zattın' artıq-kemlik da'rejesin bildiredi. Mug'dar-da'reje ra'wishleri qansha? qalay? qanshadan? degen sorawlarg'a juwap beredi. Mısalı: Ol az so'yleydi, ko'p tın'laydı. Suwdan sho'bi mallarg'a
ju'da' jug'ımlı. Onın' tu'ri azıraq o'zgergen edi. Bul soraw Qıdırbaydı tag'ı oylandırdı. Sabırbay bir talay irkilip qaldı.
Mug'dar-da'reje ma'nisindegi so'zler: ko'p, az, azıraq, a'dewir, onsha, o'mirinshe, qayta, qayta- qayta, qaytadan, ja'ne, tag'ı, birtalay, mol, kem, artıg'ıraq, zıyat, zıyatıraq, za'rre, sa'l, sa'l-kem, azmaz, azg'antay t.b.
Is-hárekettin' isleniw ya islenbew sebebin bildiretug'ın ra'wishke sebep ra'wishi delinedi.
Sebep ra'wishi ne sebep?, ne sebepli?, ne sebepten?, nege? degen sorawlarg'a juwap beredi.
Sebep ra'wishinin' ma'nisin ilajsız, ilajsızdan, biykar, bosqa t.b. so'zler bildiredi. Mısalı: Men aldınnan biykarg'a alıppan g'oy.
Is-ha'rekettin' isleniw maqsetin bildiretug'ın ra'wishke maqset ra'wishi delinedi. Olar nege?, ne maqset penen?, qanday maqset penen? degen sorawlarına juwap beredi.
Maqset ra'wishinin' ma'nisin arnap, a'deyi, jorta, jortag'a, jay, jaysha, esheyin, tegin, qastan, bilqas- tan, qasaqana t.b. sózler bildiredi. Mısalı: Ol xattı u'yine arnap jazıptı.

6.