Referat Tema: Ra’wish Ra’wish Joba Ra’wish haqqında tu’sinik

Ra’wishtin’ qosımtalar ha’m so’zlerdin’ qosılısıw arqalı jasalıwı

Atlıq, kelbetlik, sanlıq, almasıq ha'm ra'wishtin' o'zine ra'wish jasawshı qosımtalar jalg'anıp do'rendi ra'wishler jasaladı:
1. sha/-she qosımtası atlıq, kelbetlik, almasıq ha'm ra'wishlerge jalg'anıp, do'rendi ra'wishlerdi jasaydı: orıssha, awızsha, jan'asha, qısqasha, to'mendegishe, ha'zirshe, sonsha, o'mirinshe t.b.
2. -lay/-ley qosımtası atlıq, kelbetlik, almasıqtan ra'wish jasaydı: zatlay, ko'kley, solay t.b.
3. -lap/-lep qosımtası mug'dar, sın ra'wishleri ha'm waqıtlıq, awırlıq o'lshew birliklerin bildiretug'ın atlıqlardan ra'wish jasaydı: azlap, ko'plep, a'stelep, jayawlap, piyadalap, uzaqlap, jaqınlap, alıslap, aylap, jıllap, tonnalap, gramlap t.b.
4. Do'rendi ra'wishler waqıt, orın ma'nili atlıqlarg'a barıs, shıg'ıs, orın sepliginin' qosımtaları jalg'anıwı arqalı da jasaladı. Bul qosımtalar o'zlerinin' da'slepki ma'nisinen pu'tkilley uzaqlasıp, sol so'zlerden ajıratıwg'a bolmaytug'ın da'rejede qa'liplesip ketken. Mısalı: qısta, jazda, keshte, tu'nde, ba'ha'rde, uzaqtan, uzaqta, uzaqqa, azanda, ku'nde, jılda t.b.

Ra'wishler so'zlerdin' qosılıwı arqalı da jasaladı. So'zlerdin' qosılısıw usılı qospa ra'wishlerdi jasaydı. So'zlerdin' qosılıwı arqalı ra'wishler to'mendegishe jasaladı:

1. Ra'wishler eki so'zdin' birigiwi arqalı jasaladı. Mısalı: bu'gin (shıg'ısı: bul ku'n), bıyıl (shıg'ısı: bul jıl), ba'spu'kil, birotala, jayparaxat, biraz, bilego're, eleberin, birtalay t.b.
2. So'zlerdin' dizbeklesip keliwi arqalı jasaladı:
a) bul, sol, ol, ha'r almasıqları menen basqa atawısh so'zlerdin' dizbeklesiwi arqalı: bul jerde, bul waqta, sol jaqta, ana jerde, ha'r jerde, sol zamatta, sol gezde, ol jaqta, ha'mme jaq t.b.
b) belgisizlik ma'ni beriwshi bir so'zi menen atawısh so'zlerdin' dizbeklesiwi arqalı: bir waqta, bir gezde, bir jola, bir saparı, bir jaqqa t.b.
d) bolımsızlıq ma'ni beriwshi hesh so'zi menen atawısh so'zlerdin' dizbeklesiwi arqalı: hesh waqta, hesh jaqqa, hesh jerde, hesh jaqta t.b.
e) eki ra'wishtin' ha'm basqa da ra'wish penen atawısh so'zlerdin' dizbeklesiwi arqalı: tez ku'nde, ku'n uzaqqa, ku'ni keshe, ku'ni bu'gin, tan' erten', tez arada, ku'n ara, uzaq ku'nge t.b.
3. Eki ra'wishtin' ha'm basqa da ra'wishlik ma'ni beriwshi so'zlerdin' juplasıwınan jasaladı. Mısalı: bu'gin-erten', tez-tez, azazdan, o'z-o'zinen, tez-tezden, a'ste-a'ste, erteli-kesh, ku'ni-tu'ni, qattı-qattı, birim-birim, qolma-qol, betpe-bet, anda-sanda, ara-tura, ko're-sala t.b.

3.