Referat tayyorladi: Bozorov Alisher. Qabul qildi: Sh. Zakirxodjayeva toshkent-2022 11-variant

Sug‘urta kompaniyalari litsenziyalari reyestri

1	№ 050411 (SF 00045)	25.11.2022	"ISHONCH SUG‘URTA KOMPANIYASI" AJ QK	201 929 119	Toshkent, Mirobod tumani, Oybek MFY, Amir Temur shox ko'chasi	71-238-69-55 www.ishonch-msk.uz	Umumiy sug‘urta	Amalda
2	№ 049696 (SF 00010)	22.11.2022	"KAPITAL SUG‘URTA" AJ	200 638 670	Toshkent, Mirzo Ulug'bek tumani, Maxatma Gandi ko'chasi 44-uy	71-200-11-00 www.kapitalsugurta.uz	Umumiy sug‘urta	Amalda
3	№ 041891 (SF 00211)	06.10.2022	"ALSKOM SUG'URTA KOMPANIYASI" AJ	201 941 144	Toshkent, Yunusobod tumani, Amir Temur ko'chasi 109-uy	78-147-11-00 71-230-58-48 www.alskom.uz	Umumiy sug'urta	Amalda
4	№ 035528 (SF 00229)	17.08.2022	"INGO-UZBEKISTAN SUG'URTA" AJ	205 349 283	Toshkent, Yunusobod tumani, Minor MFY, Sh.Rashidov ko'chasi, 99a	78-150-99-99 www.ingo.uz	Umumiy sug'urta	Amalda
5	№ 033214 (SF 00056)	25.07.2022	"TRUST-INSURANCE" AJ	307 184 423	Toshkent, Mirobod tumani, Mironshox 6-tor ko'chasi	71-255-66-00 www.trustinsurance.uz	Umumiy sug'urta	Amalda
6	№ 033072 (SF 00055)	22.07.2022	"OMAD SUG'URTA" AJ	306 514 613	Toshkent, Mirzo Ulug'bek tumani, Hamid Olimjon maydoni 13a-uy	95-341-71-71 www.omadsugurta.uz	Umumiy sug'urta	Amalda
7	№ 031932 (SF 00210)	07.07.2022	"UNIVERSAL SUG'URTA" AJ	200 811 765	Toshkent, Mirzo Ulug'bek tumani, Buyuk Ipak yo'li ko'chasi, 218-220	71-266-90-16 www.uns.uz	Umumiy sug'urta	Amalda
8	№ 031334 (SF 00052)	30.06.2022	"TEMIRYO'L SUG'URTA" AJ	203 996 028	Toshkent, Yunusobod tumani, Buyuk Turon MFY, Oloy bozori tupik, 64-uy	71-236-49-02 www.tys.uz	Umumiy sug'urta	Amalda
9	№ 031333 (SF 00059)	30.06.2022	"EUROASIA INSURANCE" AJ QK	202 723 160	Toshkent, Yunusobod tumani, Buyuk Turon MFY, A.Qodiriy ko'chasi 3a-uy	78-150-26-82 www.eai.uz	Umumiy sug'urta	Amalda
10	SF 00058	18.03.2022	"INSON" AJ ST	207 078 596	Toshkent, Shayxontoxur tumani, Navoiy ko‘chasi 31-uy	71-244-17-37 www.insuranceon.uz	Umumiy sug'urta	Amalda

2. 
   Mulkiy manfaatlarni sug’urtalash.
   

Mol mulk sug’urtasiYuridik va jismoniy shaxslarga sug’urta xizmatlarini ko’rsatish sug’urta turlari bo’yicha ishlab chiqilgan sug’urta shartnomalarini tuzish yoki sug’urta polislarini rasmiylashtirish orqali amalga oshiriladi. Sug’urta turlari ob’yekti va shakliga ko’ra farqlanadi. Masalan, mulk sug’urtasida sug’urta ob’yekti sifatida yuridik va jismniy shaxslarga tegishli mol-mulklar, moddiy boyliklarni but saqlash bo’yicha manfaat yuzaga chiqadi. 3. Mulkni sug’urtalashning o’zi bir qator sug’urta turlarini o’z ichiga oladi. Yuridik shaxslarning mol-mulkini sug’urtalash, jismoniy shaxslarning mol-mulkini sug’urtalash va boshqalar mulkni sug’urtalash turlariga misol bo’ladi. 4. Mutaxassislarning fikriga ko’ra, hozirgi kunda O‘zbekistonda 200 dan ziyod sug’urta xizmatlari turlari ishlab chiqilgan va salohiyatli mijozlar e’tiboriga etkazilgan. Mamlakatimizda faoliyat ko’rsatayotgan sug’urta tashkilotlari o’rtacha 30-40 ta sug’urta xizmat turlarini ko’rsatadi. Sug’urta xizmatlari turlari ixtiyoriy va majburiy shakllarda amalga oshiriladi.

Mulkiy sug’urta hayot sug’urtasidan tashqari umumiy sug’urta tarmog’ida eng asosiy sug’urta turlarini o’z tarkibiga oladi. Hayotiy tajribadan ma’lumki, har qanday korxona, tashkilot yoki fuqaro o’z mol-mulkini avaylab-asrashga harakat qiladi. Ammo, oldindan ko’rib bo’lmaydigan ko’ngilsiz voqealarning tasodifan sodir bo’lishi oqibatida bu mol-mulklar zararlarlanadi yoki butunlay nobud bo’ladi. Rejali iqtisodiyot tizimida barcha korxonalar davlat tasarrufida bo’lganligi bois bunday voqelarning ro’y berishi natijasida etkazilgan zararlar, a ksariyat holatlarda, davlat byudjeti mablag’lari hisobidan qoplangan.
Mulk sug’urtasi sug’urta tashkiloti va yuridik yoki jismoniy shaxs bilan tuzilgan sug’urta shartnomasiga muvofiq amalga oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 929-moddasida sug’urta shartnomasining muhim shartlari ko’rsatilgan bo’lib, sug’urta tashkilotlari sug’urta shartnomalarini tuzishda mazkur shartlarni e’tiborga olishlari lozim. Bu shartlar quyidagilardan iborat: Mulkiy sug’urta shartnomasi tuzishda sug’urta qildiruvchi bilan sug’urtalovchi o’rtasida quyidagilar to’g’risida kelishuvga erishilishi lozim: sug’urta ob’yekti bo’lgan muayyan mol-mulk yoxud boshqa mulkiy manfaat to’g’risida; yuz berishi ehtimol tutilib sug’urta amalga oshirilayotgan voqea (sug’urta hodisasi)ning xususiyati to’g’risida; sug’urta puli miqdori to’g’risida; sug’urta tovoni miqdorini aniqlash tartibi to’g’risida, agar shartnomada uni sug’urta pulidan oz miqdorda to’lash mumkinligi nazarda tutilgan bo’lsa; sug’urta mukofotining miqdori va uni to’lash muddati (muddatlari) to’g’risida; shartnomaning amal qilish muddati to’g’risida. Taraflarning kelishuviga binoan shartnomaga boshqa shartlar ham kiritilishi mumkin. Agar sug’urta shartnomasi sug’urta qildiruvchi, sug’urtalangan shaxs yoki naf oluvchi hisoblangan fuqaroning ahvolini qonun hujjatlarida belgilangan qoidalarga nisbatan yomonlashtiradigan shartlarni o’z ichiga olsa, shartnomaning ana shu shartlari o’rniga qonun hujjatlarining tegishli qoidalari qo’llaniladi.
Alskom sug’urta kompaniyasiga ko’ra Sug'urta ob'ekti bo'lib, Sug'urta qildiruvchining mulkka egalik qilishi, uni o'z ixtiyorida saqlashi, undan foydalanishi, sug'urta hodisasi yuz berishi natijasida unga zarar yetishi bilan bog'liq mulkiy manfaatlari hisoblanadi. Sug'urtaga Sug'urta qildiruvchiga qonuniy asoslarda tegishli bo'lgan mol-mulk qabul qilinadi. Quyidagilar sug'urta himoyasi bilan ta'minlanishi mumkin:
- bino, inshoat va imoratlar;
- omborlar, saqlash joylari, usti yopiq maydonchalar;
- texnik uskunalar, mashina va mexanizmlar, asboblar;
- transport vositalari;
- tovar zaxiralari va boshqa harakatdagi mol-mulklar.
Sug'urta hodisasi deganda, quyidagi xavf guruhlari (turlari) bo'yicha yuz bergan hodisalar tushuniladi:

• 
  yong'in;
  
• 
  suv toshishi;
  
• 
  mexanik shikastlanish;
  
• 
  uchinchi shaxslarning g'ayriqonuniy harakatlari;
  
• 
  tabiiy ofatlar.
  

Sug'urta mukofoti (Sug'urta qildiruvchi tomonidan Sug'urtalovchiga sug'urta uchun to'lanadigan haq (badal)) sug'urta xavflarning turi, soni va darajasidan (sug'urta summasidan 0,15% dan 4,0% gacha bo'lgan miqdorda) kelib chiqib belgilanadi. Sug'urta tovoni sug'urta hodisasi yuz berganligi fakti belgilangach, sug'urta dalolatnomasi tuzilgach, bu fakt taqdim etilgan hujjatlar bilan tasdiqlangach, hamda yetkazilgan zarar miqdori aniqlangach 15 (o'n besh) bank kuni davomida to'lanadi.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yilning 27 noyabridagi “Sug’urta xizmatlari bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida” 413-sonli qarorida “mol-mulkni olovdan va tabiiy ofatlardan sug’urta qilish” 8-klassga oid ekanligi ko’rsatilgan. Yong’in, portlash, bo’ron, dovul, jala, ko’chki, tuproqning cho’kishi, emirilish, er osti suvlari, sel, yashin urishi, zilzila, yadro energiyasi ta’siri natijasida mol-mulk yo’qotilganda yoki shikastlanganda sug’urta qoplamasi to’lanishini ta’minlovchi sug’urta turlarining jami Hukumat qarori bilan tasdiqlangan “Sug’urta faoliyati klassifikatori”ning 8-klassiga mos keladi. Do’l, qalin qor yog’ishi yoki qattiq sovuq tushishi, buzib kirib o’g’irlik qilish va boshqa voqealar natijasida mol-mulk yo’qotilganda yoki shikastlanganda sug’urta qoplamasi to’lanishini ta’minlovchi sug’urta turlari 9-klass doirasida amalga oshiriladi. Sug’urta hodisalari sug’urtalanuvchilarning qo’pol ehtiyotsizligi, atayin hatti-harakati natijasida voqea sodir etilsa va uning natijasida mol-mulkka zarar etkazilsa, bu zararlar sug’urtalovchi tomonidan qoplanmaydi. Shu yerda siyosiy risklarni sodir bo’lishi oqibatida ko’rilgan zararlar ham qoplanmasligini eslatib o’tish o’rinli deb hisoblaymiz. Sug’urta tashkilotlari tomonidan “Sug’urta faoliyati klassifikatori”ga muvofiq, umumiy sug’urta tarmog’ining 8-klassi - “Mol-mulkni olovdan va tabiiy ofatlardan sug’urta qilish”da qayd etilgan shartlarda, ya’ni yong’in, portlash, bo’ron, dovul, jala, ko’chki, tuproqning cho’kishi, emirilish, er osti suvlari, sel, yashin urishi, zilzila, yadro energiyasi ta’siri natijasida mol-mulk yo’qotilganda yoki shikastlanganda sug’urta qoplamasi to’lanishini ta’minlovchi sug’urtaning turlari asosida amalga oshiriladi. Shuningdek, mazkur klassifikatorning 9-klassi ham mol-mulklarni sug’urta qilishga oid bo’lib, u “Mol-mulkni zarardan sug’urta qilish” deb ataladi. 9- klassning mazmuni 8-klassda ko’rsatilmagan do’l, qalin qor yog’ishi yoki qattiq sovuq tushishi, buzib kirib o’g’irlik qilish va bos