Referat muloqot texnologiyasi va texnikasi Bajardi: Nematullayeva F

Birinchi tur oʻqituvchi munosabatni qurishda tashabbuskor, oʻquvchilar bilan 

boʻladigan  muloqotlarni  individual  tarzda    oʽrgatadi,  qoʻyadigan  vazifalari 

tajribaga munosib oʽzgarib boradi. U nima kerakligini biladi va uning muomalasi 

maqsadga erishishga yordam berishini tushunadi. 

Ikkinchi  tur  oʻqituvchi  vazifalar  qoʻyishda  egiluvchan,  ammo  dildan 

bo‘shroq.  U  oʽzi  emas,  balki  oʻquvchilar  bilan  boʻladigan  munosabatga  amrini 

oʻtkazadi, maqsadlari aniq emas va fe’l-atvori yaqqol munofiqona. 

      Uchinchi  turdagi  oʻqituvchi  oʻquvchilariga  haddan  ortiq  baho  beradi  va 

xayoliy munosabat modellarini quradi. Agar oʻquvchi boshqalardan koʻra faolroq 

boʻlsa,  u  isyonchi  va  bezori,  agar  sustkash  boʻlsa,  u  dangasa  va  tentak.  Bu  kabi 

o‘ylab chiqarilgan baholar bunday oʻqituvchilarni munosib tarzda harakat qilishga 

majbur  qiladi  va  u  doim  haddidan  oshib  ketib,  oʻquvchilarni  oʽzining  qolipiga 

kiritadi.                                             

                             Muomala  madaniyati,  oʽzini  tuta  bilishini  nazorat  qilishi  kerak.  Har  bir 

tarbiyachining dunyoqarashi uning  muomalasida namoyon  boʻladi.  Muomalaning 

asosiy  vositasi  esa  tildir.  Darhaqiqat,  yurtimiz  kelajagi  boʻlgan  yoshlarni  har 

tomonlama  kamolga    yetgan,  barkamol  inson  qilib  tarbiyalashda  ularning 

ma’naviyat  qirralarini  -  iymon,  e’tiqod,  mehr,  vatanparvarlik,  doʻstlik,  insonga 

cheksiz muhabbat, muruvvatlilik, qanoatlilik, sabr-toqatlilik, saxiylik, milliy gʻurur 

kabi  fazilatlarni  shakllantirish  juda  muhimdir.  Bu  mislsiz  tengi  yo`q  ishda 

oʻqituvchilarning, tarbiyachilarning, ta’lim  sohasida  mas’ul  xodimlarning xizmati 

benihoya kattadir. 

                            Zamonaviy  oʻqituvchiga  birgina  umumiy  madaniyatning  oʽzi  kifoya 

---

qilmaydi.  Unga,  shuningdek,  maxsus  bilimlar  va  malakalar  asosida  bolalarni 

kuzatish,  ularning  o‘sishidagi  muhim  narsalarni  jamiyatda  vujudga  kelgan  asosiy 

ijtimoiy  gʻoyalar  bilan  taqqoslash,  ta’lim  tarbiya  jarayonini  rivojlantirish  yoʻllari 

va usullarini aniqlash, turli vositalar bilan tarbiyaviy ta’sir koʻrsatish, tahlil qilish, 

pedagogik  izlanishlar  va  yutuqlarni  ilmiy  jihatdan  bir  tizimga  solish  maqsadga 

muvofiqdir.  Albatta  bunda  oʻqituvchi  talabchan,  mehribon,  sabrli,  bosiq  va  oʻz 

kasbiga  nisbatan  e’tiqodli  boʻlishi  lozim.  Bolani  butun  qalbi  bilan  sevadigan 

oʻqituvchi koʻproq tabassum qiladi, kamroq qovoq soladi. Bolalarga bilim berish 

bilan birgalikda ayni vaqtda ularga oʻz xarakterini oʻtkaza oladi, ularga odamiylik 

namunasi  boʻlib  koʻrinadi.  Samarali  pedagogik  ta’sir  koʻrsatishni  to‘gʻri  tashkil 

etish  bolalar  bilan  muomala  qilishda  samimiy  munosabatda  boʻlishga  yordam 

beradi.  Oʻqituvchining  ijodkorligi  oʻquvchining  ijodkorligini  uygʻotadi.  Ular  oʽz 

oʻquvchilarini  Vatanga  sadoqat  ruhida  tarbiyalash  bilan  birga  ularning  qalbida 

olijanob fazilatlarni qaror toptiradilar. Shunday ekan, oʻqituvchilarning pedagogik 

mahoratida shaxsiy faoliyat tizimini  ishlab chiqish muhimdir. 

    Oʻqituvchi  bir  xil  metodda  dars  o‘tish  bilan  cheklanib  qolmasligi  lozim. 

Aksincha,  u  oʻqitish  metodlarini  takomillashtirish  ustida  tinimsiz  ishlashi  zarur. 

Oʻqituvchining kasbidagi xususiyatlari bu - talabalarni sevish, ular bilan ishlashga 

qiziqish,  oʽz  kasbiga  muhabbatli  boʻlish,  pedagogik  nazokatva  tasavvur, 

tashkilotchilik  qobiliyati,  haqqoniylik,  dilkashlik,  talabchanlik,  qat`iylik  va 

maqsadga intilish, vazminlik, oʽzini tuta bilish, kasbiy layoqatlik.