Referat mavzu: Tilshunoslik Tayyorladi: Islomova Sh

  Tillarning tasnifi 

Olimlarning  taxmin  qilishlaricha,  er  yuzida  5000  dan  ortiq  til  bor.  Bu  tillar 

tarqalishi  va  ijtimoiy  vazifalariga  ko`ra  ham,  fonetik,  leksik  va  grammatik 

xususiyatlariga ko`ra ham o`zaro farq qiladi. Jahon tillarining ko`pchiligini  milliy tillar 

va  xalq  tillari  tashkil  qiladi,  tillarning  ayrimlari  esa  qabila  tillari,  hatto  urug`  tillari 

hisoblanadi. 

Milliy  tillar  o`zining  tarqalish  hududi  jihatidan  hamda  ulardan  foydalanuvchi 

aholining  miqdori,  soni  jihatdan  bir  xil  emas:  ayrim  tillarda  kichik  xududdagi  oz 

miqdorli  aholi  gaplashadi,  ba’zi  tillar  esa  juda  katta  xududlardagi  ko`p  sonli  aholi 

orasida tarqalgan. Bunday tillarga ingliz, frantsuz, nemis, ispan, xitoy, hind, arab, rus va 

shu kabi tillar kiradi. 

Jahon  tillarini  tasniflash,  ularning  psixologiyasini  ishlab  chiqish  umumiy 

tilshunoslikning vazifasiga kiradi. 

Er  yuzidagi  tillarni  o`rganish  XVIII  asrdan  boshlandi.  XIX  asrning  birinchi 

yarmida tillarni bir-biriga qiyoslab tekshirish keng tus oldi. Natijada tillarni tekshirishda 

qiyosiy  usul  vujudga  keldi;  bunda  tillarning  fonetik,  morfologik,  leksik  xususiyatlari 

bir-biriga  solishtiriladi.  Bu  usul  bilan  tillarning  faqat  hozirgi  holatigina  emas,  balki 

ularning  tarixiy  holati  ham  o`rganiladi.  Shuning  uchun  ham  o`rganishning  bu  yo`li 

qiyosiy-tarixiy usul deb yuritiladi. Tillarni shu yo`l bilan o`rgangan va o`zlarining ilmiy 

asoslari  bilan  jahonga  tanilgan  tilshunoslar  sifatida  daniyalik  Rasmus  Raskni  (1787-

1832), olmoniyalik Frans Bopp (1791-1967) va Yakob Grimmni (1785-1863), rus olimi 

Aleksandr Vostokovni (1781-1864) ko`rsatish lozim. 

Tilshunoslikda tillarning qator tasniflari mavjud:  

1) tillarning geneologik tasnifi; 2) tillarning morfologik tasnifi;   

3) tillarning areal (geografik) tasnifi; 4) tillarning funktsional tasnifi.