Referat mavzu: Tilshunoslik Tayyorladi: Islomova Sh

Flektiv  tillarda  birdan  ortiq  grammatik  ma’no  odatda  birgina  grammatik 

ko`rsatkich  orqali  ifodalanadi.  Masalan,    kniga    so`zshakli  tarkibidagi  –a  affiksi 

(tugallanmasi)  uch  grammatik  ma’noni:  1)  jinsni  (jenskiy  rod),  2)  bosh  kelishikni 

(imenitelnıy  padej),  3)  birlik  sonni  (edinstvennoe  chislo)  bildirib  kelgan;    uchu    so`z 

shakli tarkibidagi –u  affiksi ham uch grammatik ma’noni: 1) aniqlik, xabar maylini;  

2) hozirgi zamonni; 3) 3-shaxs birlikni ko`rsatish uchun xizmat qilgan. 

Flektiv  tillardagi  bunday  grammatik  ko`rsatkich,  tugallanma  fleksiya  deb 

yuritiladi. Fleksiya ikki xil bo`ladi: tashqi fleksiya va ichki fleksiya. 

Tashqi  fleksiya  so`z  oxiriga  qo`shilib  kelsa,  ichki  fleksiya  so`zning  o`zagida 

bo`ladi.  Fleksiyaning  ikkala  turi  ham  so`zni  grammatik  jihatdan  o`zgartiradi.  Tashqi 

fleksiyali  tilga  rus  tili  misol  bo`la  oladi:  zeml-ya,  vod-a,  pol-e,  oblak-o,  lyud-i,  voln-ı 

so`zlari oxiridagi unlilar, tugallanmalar so`zning grammatik ma’nosini ko`rsatib turadi. 

So`z  o`zagi  ichidagi  tovushni,  unli  tovushni  o`zgartirish  yo`li  bilan  grammatik 

ma’noni ifodalash ichki fleksiya sanaladi. Masalan, inglizcha o’oman (ayol) so`z shakli 

tarkibidagi  a unlisi birlik sonni, o’omen  (ayollar) so`z shaklidagi e unlisi ko`plik sonni 

ko`rsatuvchi fleksiyadir. 

Flektiv tillarga hind-evropa, semit, xamit tillari kiradi.