Referat mavzu: Linux Operatsiyon tizimi. Guruh: 415-21 tt va dto’ Topshirdi: mag. Boymirzayev A

Hardware: kompyuterning jismoniy qismlari, masalan, markaziy protsessor (CPU), monitor,sichqoncha, klaviatura, qattiq disk va boshqa protsessorga ulangan qurilmalar.
Kernel ya’ni yadro, operatsion tizimning asosiy bo'limlaridan biridir. U Linux operatsion tizimining har bir asosiy harakatlari uchun javobgardir. Ushbu operatsion tizim modullarning alohida turlarini o'z ichiga oladi va to'g'ridan-to'g'ri asosiy uskuna bilan hamkorlik qiladi.
Yadro tizimga past darajadagi apparat yoki amaliy dasturlarning tafsilotlarini yashirish uchun kerakli abstraksiyani osonlashtiradi. Quyida keltirilgan muhim yadro turlari mavjud:
Monolitik yadro
Mikro yadrolar
Exo yadrolari
Gibrid yadrolar
Kernel ning umumiy xususiyatlari
1.Bu odatiy to'plam
Hardware qism bilan to’g’ridan to’g’ri aloqa qiladi.
2. Linux bootga yuklanishi bilan Xotiraga yuklanadi.
3.Sistema chaqiruvi (system call) orqali foydalanuvchi dasturlarini qo’llab quvvatlanishini ta’minlaydi.
4.Kompyuterni xotirasini boshqaradi, jarayonlarni rejalashtirish,jarayonlarning ustuvorlarini belgilash va boshqa shu kabi vazifalarni bajaradi.
5. hech qanday amaliy dastur ishlamayapgan bo’lsa ham u juda ko’p ish bajarayotgan bo’ladi.
6. Shuning uchun u ko'pincha kompyuter resurslariga amaliy dasturiy ta'minot shlyuzi deb ataladi.
7. Yadro /boot/vmlinuz bilan ifodalanadi.
Quyidagi diagrammada Yadro ( kernel), qobiq(shell) va foydalanuvchi orasidagi munosabat tasvirlangan



Shell: - ya’ni qobiq Bu yadro va foydalanuvchi o'rtasidagi interfeys. U yadro xizmatlarini ko’rsata oladi. U foydalanuvchi orqali buyruqlarni qabul qiladi va yadro funksiyalarini bajara oladi. Qobiq operatsion tizimlarning alohida turlarida mavjud. Ushbu operatsion tizimlar ikki xil turga bo'linadi, ular grafik qobiqlar va buyruq satri qobiqlari.
Grafik chiziqli qobiqlar grafik foydalanuvchi interfeysini osonlashtiradi, buyruq qatori qobiqlari esa buyruq qatori interfeysini osonlashtiradi.
Shunday qilib, bu qobiqlarning ikkalasi ham operatsiyalarni amalga oshiradi. Biroq, foydalanuvchi grafik interfeysi qobiqlari buyruq qatori interfeysi qobiqlariga qaraganda sekinroq ishlaydi.
Ushbu qobiqlarning bir nechta turlari mavjud bo'lib, ular quyidagicha tasniflanadi:

• 
  Korn qobig'i
  
• 
  Bourne qobig'i
  
• 
  C qobig'i
  
• 
  POSIX qobig'i
  

System calls(Sistema chaqiruvi)
Linux operatsion tizimida mingdan ortiq buyruqlar mavjud.Bu barcha buyruqlar kernel ya’ni yadro bilan aloqa qilish uchun bitta funksiyadan foydalanadi va bu funksiya system call (sistema chaqiruvi) deb ataladi.Sistema chaqiruvi jarayonlar va operatsion tizim o’rtasida interfeys yoki uni biz kernel tizimiga yagona kirish nuqtasi deyishimiz mumkin.