Referat mavzu: Kasb psixologiyasining predmeti, vazifalari va a maliy so

4.KASB PSIXOLOGIYASINING METODOLOGIK TASNIFI

Kasb psixologiyasi predmetini o‘rganish davomida o‘ziga xos bo`lgan metodologiyaga suyanishi va o‘z metodlarini shakllantirishi zarur boiadi. Bu uning eng asosiy, vazifasi hisoblanadi. Bu vazifasiz kasb psixologiyasi o‘zi o‘rganayotgan masalalarni yecha olmaydi. Kasb psixologiyasi uchun metodologik yo‘nalish bo‘lib jamiyatda hal qilinayotgan kasb bilan bog`liq jarayonlar hisoblanadi. Metodolo­giya bu obyektiv haqiqatga yaqin bo`lishni talab qiladi. Har bir fan voqealar haqiqatini o‘rganar ekan, metodologik yo`lning o‘zi ham to‘g‘ri yo`l bo`lishi kerak. Falsafiy bilimlar va ularni bilish bilan bog`liq bo`lgan tamoyillar har doim fanlarga metodologiya bo‘lib qolaveradi.
Kasb psixologiyasiga metodologik asos bo‘lib shaxsni kasbni egallashi bilan bog‘liq konsepsiya yotadi. Bu konsepsiyaning mohiyati shundan iboratki, ya’ni kasb tanlab, kasbni o‘zlashtirib, kasbiy mahoratga ega bo‘lib borayotgan shaxs boyib boradi, malakasi va bilimlari shakllanib boradi, kasbga xos zaruriy sifatlari rivojlanadi deb ko‘rsatiladi.

KASB PSIXOLOGIYASI FANINING KELAJAGI VA HOZIRGI ZAMON TALABLARI

Kasb psixologiyasi fani haqida so‘z ketganda, shuni ta’kidlash kerakki, bu fanning kelajagi hali oldinda. Chunki jamiyat yashar ekan, unda kasblarga bo‘lgan zaruriyati mavjud ekan, bu kasblarni tanlash, yo‘l-yo‘riq berish zaruriy jarayon bo‘lib qolaveradi. Ko‘plab yangi kasblar paydo bo‘ladi va ularni o‘rganishga ehtiyojlar ham zaruriy jarayonlar bo‘lib qoladi. Sharq allomalaridan biri bo‘lgan Nizomiy Ganjaviy shunday jumlalarni yozgan edi:
O‘qib o‘rganilgan har bitta hunar,
Hunarmandga bir kun foyda keltirar!
Hunaringdan bir kun yetarsan baxtga,
Hunarsiz kim yetar toj ila taxtga?!
Insonni baxtga olib keluvchi, uning yashashini yaxshilovchi, uning kasbi, orttirgan hunari ekanligini sharqning buyuk faylasuf olimi Forobiy ham o‘z asarlarida ko‘rsatib o‘tgan edi. “Juz’iy narsalar eng yetuk baxtga-saodatga olib boruvchi fazilatli san’at(kasb-hunar)lardir.” Bu fikrlarning o‘zi ham insonni kasb-hunar orttirishi, uning eng asosiy burchi ekanligini ko‘rsatadi. Lekin kasbga qiziqmaydigan, takasaltang, ish yoqmas yoshlar ham yo‘q emas. Ularning jamiyatga, oilasiga foydasidan ko‘ra ziyoni kattadir. Hozirda O‘zbekistonda ham yoshlarni ta’lim va kasb bilan ta’minlash masalasi dolzarb masalalardan bo‘lib turibdi. O‘z kasbini egallay olmagan ko‘plab yoshlarni hunarli qilish, ulardan jamiyatga keladigan foydalarni ta’minlash, ota-ona, mahalla, jamiyat oldida turgan katta masalalardan biri hisoblanadi. Kasbga qiziqish, undan manfaat topish insonning o‘ziga, qolaversa ota-onasiga, jamiyatga kerakligini anglash muhim vazifalardan hisoblanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   F. R. Abduraxmonov, Z. E. Abduraxmonova “Kasb psixologiyasi”. Toshkent: “Barkamol fayz media”nashriyoti, 2018, 352b.
   
2. 
   A. Jalolov “Kasb qanday tanlanadi”. Toshkent-2010y, 62b.
   
3. 
   Abu Nasr Forobiy “Fozil odamlar shahri”. Toshkent-1993y, 186b.
   
4. 
   Z. N. Yulchieva “Kasbiy psixologiya”. Toshkent-2019y, 239b.