Korxonada ishlab chiqarishni tashkil etish prinsiplari (qoidalari) va ishlab chiqarish davri Ishlab ch iq arish ja ra y o n in i tash k il etish q o 'y id ag i p rin sip larg a asoslanadi: 1. Proporsionalik. 2. Uzluksizlik. 3. M o'tadillik. 4. Paralellik. 5. B u y u m lam i ishlab ch iq arish ja ra y o n id a eng qisqa y o 'l bilan harakat qildirish, ishlovga o 'zatish va tayyor m ahsulot olish. B uning uchun korxonaning sex va uchastkalarida joylashishi texnologik jarayon talablariga javob berishi kerak. 6. Ishlab chiqarishni avtom atlashtirish. Proporsionallik deganda, vaqt birligi ichida korxonaning asosiy va y o rdam chi sex -u ch astk alarid a ishlab chiqariladigan m ahsulot hajm i teng m iqdorda b o 'lish i lozim . Uzluksizlik — m ah su lo t tu ri ch ek la n g an , ishlab ch iq arish avtom atlashtirilgan sharoitda am alga oshiriladi. B unda buyum larga ishlov berishda kutib qolishlar bo'lm ay d i. U zluksizlik darajasi (U Z ) tanaffuslar vaqtini (T ) ishlab ch iq arish davrining uzunligiga (Id) nisbati bilan topiladi: T U z = l—----- 7 ----- topa t sma Mo‘tadillik — h a r b ir ish jo y id a, uchastka, sex va korxonada bir xil vaqt ich id a m ah su lo tn i ten g m iq d o rd a yoki asta-sek in ko'payib borishini ko'rsatadi. Paralellik b ir v aqtda b arch a ish jo y larid a b ir q an c h a d etallar va m ahsulot b o 'lak larin i ishlab chiqarilishini taqozo etadi. Ishlab chiqarish jaray o n in i ratsional tashkil etishga qo'yilgan eng asosiy ta la b la rd a n b iri - m a h su lo t ish lab c h iq a rish (ta y y o rla sh ) davrining uzunligi eng kam m iqdorini ta ’m inlash. Ishlab ch iq arish davri x o m ashyo m a teria llari ishlab ch iq arish g a k iritilg an d an to tay y o r m ah su lo t b o 'lib c h iq q u n g ac h a k etg an vaqt uzunligi. Ishlab ch iq arish davri q a n c h a kam b o 'lsa , u n u m d o rlik sh u n ch a yuqori bo'ladi. M ehnat sarfining m e’yori m a ’lum vaqt oralig'ida ishlab chiqarilgan m ahsulot yoki shu hajm dagi m ahsulotni ishlab chiqarish u c h u n k etg an v aq t. D e m ak , ishlab ch iq arish d av rin in g kam ayishi m eh n atn in g tejalishi h iso b lan ad i. Ishlab ch iq arish davri texnologik jaray o n lar davridan va tanaffuslar davridan iborat. Ishlab c h iq arish d av rin in g u zu n lig i q o 'y id a g i u m u m iy fo rm u la asosida topiladi: / i T — X (t + t , + t + t ) + X(t + 1 ), um j 4 texn tab naz tr' у v opa sin a '7 bunda: T unl — ishlab chiqarish davrining um um iy uzunligi, soat, m in; t — texnologik jaray o n lar uzunligi; ttab - tabiiy jarayonlar uzunligi; tnaz — nazorat etish jarayoni uzunligi; t[r - transport operatsiyalari uzunligi. Bu vaqtlar texnologik jarayonlar davri deb yuritiladi. t0Pa ~~ buyumlami smenalararo operatsiyalar o'rtasida turib qolish vaqti; tsma — smenalararo turib qolish vaqti; i — operatsiyalar va tanaffuslar soni. Ishlab chiqarish davrining uzunligi buyumlar, detallar, uzellarga (mahsulot bo'laklariga) ishlov berish usuliga bog'liq. Buyumlarga ishlov berish tartibiga ko'ra, ishlab chiqarish davri uzun yoki qisqa bo'ladi.