Referat mavzu: Birlashuvlar. Umurtqalar birlashuvi, umurtqa pog’onasi. Tana suyaklarining birlashuvi. Ko’krak qafasi

TOSHKENT DAVLAT STOMATOLOGIYA INSTITUTI


REFERAT
Mavzu: Birlashuvlar. Umurtqalar birlashuvi, umurtqa pog’onasi. Tana suyaklarining birlashuvi. Ko’krak qafasi

Bajardi: __________________________
Tekshirdi: __________________________


Toshkent-2022

Birlashuvlar. Umurtqalar birlashuvi, umurtqa pog’onasi. Tana suyaklarining birlashuvi. Ko’krak qafasi

Umurtqalarning о‘zaro birikishi misolida uzluksiz va uzlukli birikish shakllarini kо‘rsatish mumkin. Filogenezda umurtqalar avval qо‘shuvchi tо‘qima vositasida birikkan bо‘lganligidan, uzluksiz birlashuvlarning sindesmoz xolati umurtqa о‘simtalari orasidagi qо‘shuvchi tо‘qima sifatida saqlanib qolgan. Filogenezni keyingi bosqichida umurtqalar о‘zaro tog‘ay moddasi vositasida birlashganligidan, ularning tanalari orasidagi tog‘ay moddasi sifatida saqlanib, bu sinxondroz xolatiga misol bо‘la oladi. Umurtqalarning birlashuvidan sinostoz xolatini xam uchratish mumkun. Sinostoz xolati –

dumg‘aza umurtqalarining о‘zaro qо‘shilib dumg‘aza suyagini xosil bо‘lishida kо‘rishimiz mumkin. Filogenezda, xayvonlarning quruqliqga chiqishi munosabati bilan umurtqalar о‘zaro xarakatchang birlashadi. Shu sababli umurtqalarning bо‘g‘im о‘simtalari orasida diartroz xolatiga mansub bо‘lgan bо‘g‘imlar xam xosil bо‘ladi.

Umurtqalarning tanalari о‘zaro tog‘ay moddasi - disci intervertebrales vositasida qо‘shiladi. Tog‘ayning tashqi xalqasi pishiq fibroz moddasidan xosil bо‘lib, markazida esa nucleus pulposus - liqildoq о‘zagi joylashadi. Qо‘shni umurtqalarning bо‘g‘im о‘simtalari orasida bо‘g‘im - articulationes intervertebrales - xamkor bо‘g‘imlar guruxiga kiradi. Bо‘g‘im yuzalari yassi bо‘lsa xam, kо‘p о‘qli bо‘g‘imlar guruxiga kiradi. Bо‘g‘im о‘simtalari fibroz kapsula - capsula articularis bilan о‘ralgan. Umurtqalar orasida quyidagi boylamlar joylashadi:

1. 
   Umurtqalar yoylari orasida elastik tо‘qimalardan xosil bо‘lgan sariq boylam - ligg. flava joylashadi;
   

1. 
   umurtqalarning kо‘ndalang о‘simtalari orasida - ligg. intertransversarium boylami joylashadi;
   
2. 
   umurtqalarning qirrali о‘simtalari orasida - ligg. interspinale boylami joylashadi; Qirrali о‘simtalarning orqa qismida, uning uchi bо‘ylab pishiq boylam - ligg. supraspinale xosil bо‘ladi. Bu boylam bо‘yin umurtqalari soxasida yuqoriga yо‘nalgan ensa suyagining tashqi dо‘mbog‘iga birikadigan tasmani xosil etadigan pishiq boylam ligg. nuchae ni xosil etadi;
   
3. 
   umurtqalar tanasining oldingi yuzasi bо‘ylab oldingi bо‘ylama boylam - lig. longitudinale anterius yо‘naladi.
   
4. 
   umurtqa pog‘anasi kanalining ichida, umurtqalar tanasining orqa yuzasida orqa bо‘ylama boylam - lig. longitudinale posterius joylashadi;
   
5. 
   Kо‘ndalang boylamlar ligg. intertransversaria – umurtqalarning kо‘ndalang о‘simtalari orasida tortilgan bо‘ladi.
   

Birinchi va ikkinchi bо‘yin umurtqalari orasida ikki xil bо‘g‘im xosil bо‘ladi: I Art. atlantoaxialis lateralis - kombinirlangan bо‘g‘im bо‘lib, I umurtqaning ostki bо‘g‘im yuzalari bilan,II bо‘yin umurtqasining ustki bо‘g‘im yuzalari orasida joylashadi. II Art. atlantoaxialis mediana - I umurtqaning oldingi yoyidagi fovea dentis chuqurchasi bilan, II umurtqaning tishsimon о‘simtalari orasida xosil bо‘ladi. I va II bо‘yin umurtqalari orasidagi bо‘g‘imda vertikal о‘q atrofida burilish xarakatlari bajariladi. Bu xarakat ikkinchi umurtqaning tishsimon о‘simtasi atrofida bajariladi. Birinchi bо‘yin umurtqasi bilan ensa suyagi orasida art. atlantooccipitalis bо‘g‘imi xosil bо‘ladi. Bu bо‘g‘im I umurtqaning fovea articulares superiores atlantis chuqurchasi bilan condylis occipitales xosilasi orasida xosil bо‘ladi. Bu bо‘g‘imlar xamkor (kombinirlangan) bо‘g‘imlar guruxiga kiradi. Bu bо‘g‘imdagi xarakat ikki о‘q atrofida bajariladi. Frontal satxda oldinga va orqaga, sagital satx atrofida esa xarakat ikki yon tarafga bajariladi.

I, II bо‘yin umurtqalari va ensa suyagi orasidagi bо‘g‘imlarning boylamlari:

1.