Referat mavzu: Bemor bilan muloqot ko’nikmalari. Bemor bilan noverbal,verbal muloqot turlari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

SOG’LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI



Fan:Tibbiyot kasbiga kirish

REFERAT

Mavzu:Bemor bilan muloqot ko’nikmalari.Bemor bilan noverbal,verbal muloqot turlari


Bajardi:Karimova Mohinur 118-guruh

Tekshirdi:__________________________

TOSHKENT-2020

Reja:

1. 
   Shifokor va bemor muloqoti
   
2. 
   Noverbal muloqot turi
   
3. 
   Verbal muloqot turi
   

Bemor bilan muomalaga kirishishning o 'ziga yarasha shartlari bor, albatta. Shifokor bemor xastaligining taxminiy diagnozini, shaxsini, kasbini, ijtimoiy sharoitini, saviyasini, dunyoqarashini, bilim darajasini, lashqi psixik belgilarini o 'rganganidan so'ng, o 'zini ham bu muloqotga ruhan tayyorlaganidan keyingina u bilan muloqot qilish uchun ma'naviy haqqi paydo bo'ladi. Bemor va shifokor muloqoti (shartli ravishda) ikki doirada kechadi. Birinchi, tashqi doira zanjirida yuqorida aytilgandek, shifokorning bemor bilan muloqotga tayyorlanish bosqichidagi amallar kiradi. Ikkinchi, ichki doirani esa bemor shaxsini, uning kasallik sabablarini begilovchi dalillar zanjiri tashkil etadi.
Birinchi doira sohibining mahorat darajasi qay darajada yuksakligi uning ikkinchi doiraga «ko'prik» sola olish san'ati Man belgilanadi. Aynan shu «ko'prik» solinganidan so'ng bemor shifokorga ishonch va umid ko'zi bilan qaray boshlaydi.
Shifokor bemor bilan muloqotning avvalidayoq uning saviyasiga mos ravishda suhbatlashishi muhim. Bemor hunarmand bo'lsa, shunga mos maqomda, akademik bo'lsa, albatta, uning yuqori saviyasiga yarasha muomala qila olishi asosiy talablardandir. Shifokor beixtiyor bu holatning aksini qilsa, u holda o'zining tuzatib bo'lmas xato qilganini bir umr afsus bilan eslab yurishiga to'g'ri keladi. Shifokor bemorni o'rab turgan atrof-muhitga katta e'tibor bermog'i lozim. Uning botiniy va zohiriy ko'rinishi bemor bilan kechadigan muloqotiga bevosita ta'sir o'tkazishi mumkin. Xususan, bemor yotgan xona shinam, ozoda, havosi toza bo'lishi, albatta, uning ruhiyatiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Bu - botiniy ta'sirdir. Zohiriy ta'sir esa bemor atrofida kechadigan ijtimoiy hayot: boshqa bemorlarning, kichik tibbiy xodimlarning yoki tashrif buyuruvchilarning salbiy xatti-harakatida ko'rinadi. Bu ta'sirga, atrofdagi shovqin-suronlar, qo'shni bemorlarning muloqoti, hatto, shifokorning yoqimli bo'Iib tuyulgan tovushi, mimikasi ham kiradi.
Shifokor, bemor bilan muloqotga kirishar ekan, uning ko'z o 'ngida ma'lum ma'noda kamchiliklardan holi, yuksak axloqli inson sifatida gavdalanishi zarur. O'z axloq normalarini to'g'ri belgilay olmagan shifokor bemor ko'z o'ngida obro'sizlanadi. Obro'sini yo'qotgan shifokorning esa, tabiiyki, o'z bemori bilan talab qilingan saviyada muloqot qilishga ma'naviy haqqi bo'Imaydi. Shifokor ma'naviyati deganda, ma'nili fikrlashi, so'zlashi, shuningdek shaxsiyatidagi, tarbiya va odobidagi hamda amaliyotidagi barcha ijobiy xatti-harakatlar majmuasi tushuniladi.
Allomalar aytadilar-ku, yer yuzida uzoq muddat qamal qo'yishga eng muhtoj narsa tildir, deb. Shifokor aynan shu qoidadan holi sub'ekt bo'lmog'i kerak. Shuningdek, bemor bilan muloqotda uning diqqati va ixtiyorini shifokor suiste'mol qilmasligi, ya'ni so'zda me'yorni saqlay bilishi muhim. Aytar so'zni ayt, aytmas so'zdan qayt, deydilar. Shifokor bemor bilan muloqotda unga baayni zarur gaplardan so'zlamog'i uning amaliyoti uchun juda foydalidir. Ibn Burayda aytadi:«... Yaxshi so'zlarni so'zlagin, foyda topgaysan, yomon so'zni aytishdan o'zingni tiygin, salomat bo'lgaysan...» Zero, «Inson a'zolari ichida eng harakatchan va juda yengil harakat qiladigani til bo'Iib, shu bilan birga insonga eng zararlisi ham udir».
Bemor shifokor bilan muloqotdan so'ng o'zini ruhan tetik va yengil his etishi kerak, dedik. Mohir shifokor haqida aytish mumkinki, yaxshi suhbatdosh atirfurushga o'xshaydi, garchi u senga atridan bermasa ham xushbo'y hidi yetib turadi. Shifokor bemor ko'nglini ko'tarib agar u yosh bo'Isa, «hali to'yingizda osh yeymiz, xizmat qilamiz», yoshi ulug'roq bo'Isa - «hali nevara-yu chevaralaringizni boqib yurasiz», qabilida gaplar aytishi kerakki, bemor beixtiyor bunday ko'ngilga yoquvchi muloqotni mamnuniyat bilan eslasin. Har bir shifokor Mahmud Qoshg'ariyning: «Bilag'on odamlarning nasihatlaridan foydalan. Chunki yaxshi so'z ta'sir qilgach, dilga joylashadi», degan purhikmatlarini yodda olib qolishi foydadan holi emas. Zero, I.V. Gyote aytgandek, «so'zni ishonch bilan gapir,eshituvchilarga ta'sir etish esa o'z o'zidan kelib qoladi».

Noverbal aloqa - bu og'zaki yoki yozma ravishda so'zlardan foydalanmasdan xabarlarni yuborish va qabul qilish jarayonidir. Qo'l tilida ham deyiladi. Kursivlashtirish yozma tilni ta'kidlash kabi, og'zaki bo'lmagan xatti-harakatlar og'zaki xabarning qismlarini ta'kidlashi mumkin.

Nerval bo'lmagan aloqa atamasi 1956 yilda psixiatr Yurgen Ruesch va muallif Weldon Kies tomonidan "Nobalbal aloqa: insoniy munosabatlarning vizual idrokiga oid yozuvlar" kitobida kiritilgan.

Nerval bo'lmagan xabarlar asrlar davomida aloqaning muhim yo'nalishi sifatida tan olingan. Masalan, "Ta'limni takomillashtirish" kitobida" (1605), Frensis Bekonning ta'kidlashicha, "tananing fitnalari umuman ongning holati va moyilligini ochib beradi, lekin tashqi ko'rinish va qismlarning harakatlari ... bundan tashqari, hozirgi hazil va ong va irodaning holatini ochib beradi."

Noverbal aloqa turlari

Sudya Burgon (1994) etti xil bo'lmagan o'lchovlarni aniqladi:

-kinesiklar yoki tanadagi harakatlar, shu jumladan yuz ifodalari va ko'z bilan aloqa;

-ovoz balandligi, tezligi, ohangi va tembrini o'z ichiga olgan vokalika yoki paralangaj;

-tashqi ko'rinishi;

-bizning jismoniy muhitimiz va uni yaratgan asarlar yoki buyumlar;

-proeksemalar yoki shaxsiy maydon;

-haptics yoki teginish.

-xronemika yoki vaqt. Ushbu ro'yxatga biz belgilar yoki emblemalar qo'shamiz.

"Belgilar yoki emblemalar tarkibiga so'zlar, raqamlar va tinish belgilarini olib tashlaydigan imo-ishoralar kiradi. Ular xitxikning taniqli bosh barmog'ining monoslablobik imo-ishorasidan tortib noverbal signallari to'g'ridan-to'g'ri og'zaki so'zlari bo'lgan karlarning Amerika imo-ishora tili kabi murakkab tizimlarga qadar o'zgarishi mumkin. Tarjima. Ammo shuni ta'kidlash kerakki, alomatlar va emblemalar madaniyatga xosdir. Qo'shma Shtatlardagi "A-Okay" ni namoyish qilish uchun ishlatiladigan bosh barmoq va qo'l barmog'i ba'zi Lotin Amerikasi mamlakatlarida haqoratli va haqoratli talqinni anglatadi."

"Psixologlar Pol Ekman va Uollas Frizen (1969), og'zaki va og'zaki xabarlar o'rtasida mavjud bo'lgan o'zaro bog'liqlikni muhokama qilishda oltita muhim usulni aniqladilar. Noverbal aloqa bizning og'zaki nutqimizga bevosita ta'sir qiladi.
"Birinchidan, biz so'zlarimizni ta'kidlash uchun noverbal signallardan foydalanishimiz mumkin. Barcha yaxshi ma'ruzachilar buni qanday qilib imo-ishora qilish, ovoz balandligi yoki nutq tezligini o'zgartirish, qasddan pauza qilish va hokazo.
"Ikkinchidan, bizning so'zlashuvchan bo'lmagan xatti-harakatlarimiz bizning aytganlarimizni takrorlashi mumkin.
"Uchinchidan, noverbal signallar so'zlarning o'rnini bosishi mumkin. Ko'pincha, so'zlarni gapirishga hojat yo'q. Oddiy imo-ishora kifoya qiladi (masalan," yo'q "deb boshingizni chayqash, barmog'ingiz bilan ishora qilib," Yaxshi ish "deb aytish mumkin) ,'va boshqalar.)…
"To'rtinchidan, nutqni tartibga solish uchun biz og'zaki bo'lmagan signallardan foydalanishimiz mumkin. Burilish signallari, bu imo-ishoralar va vokalizatsiya so'zlashuv va tinglashning so'zlashuv rollarini almashtirishga imkon beradi ...
"Beshinchidan, og'zaki bo'lmagan xabarlar ba'zida bizning aytganlarimizga zid keladi. Bir do'stimiz, u sohilda juda yaxshi vaqt o'tkazganini aytadi, lekin uning ovozi tekis va yuzida his-tuyg'ular yo'qligi sababli biz bunga amin emasmiz ...
"Va nihoyat, biz xabarimizning og'zaki mazmunini to'ldirish uchun og'zaki bo'lmagan signallardan foydalanishimiz mumkin ... Xafa bo'lish, biz g'azablanganimizni, tushkunlikni, umidsizlikni yoki bir oz chetda ekanligimizni anglatishi mumkin. Noverbal signallar biz ishlatadigan so'zlarni aniqlashtirishga va haqiqatni ochib berishga yordam beradi. bizning hissiyotlarimiz tabiati. "

Og'zaki nutq avvalgidek kommunikatsiya (muloqot)ning eng ko'p ommalashgan shakli bo'lib qolmoqda. So'zlovchini tushunishlari uchun faqat yaxshi diksiyaga ega bo'lishning o'zi kamlik qiladi. So’zlovchi nima demoqchi ekanligini o’zi yaxshi tushunishi zarur. Bundan tashqari shunday so’zlarni tanlash kerakki, so’zlovchining fikri aniq va tushunarli bo’lishi lozim. Agar inson katta auditoriya oldida nutq so’zlashi kerak bo’lsa, u o’zi uchun ma‘ruza matnini shakllantiradi. Lekin kundalik turmushda og’zaki nutq oddiylikni talab qiladi va bu holat insonlarda xavotir, ishonchsizlik, ba‘zan esa qo’rquv paydo qiladi. Og’zaki nutq ustida ishlashni lug’at boyligini kengaytirishdan boshlash mumkin. Martin Iden D.Londonni eslang. U yozuvchi bo’lishga qaror qilib, har kuni belgilangan miqdorda yangi so’zlarni o’rganishni boshlagan. Bu unga yordam bergan. Hozir, odatda xorijiy tillarni o’rganish uchun yangi so’zlar o’rganiladi. Ammo lug’at boyligini nafaqat so’z boyligi kam bo’lgan insonlar, balki kimning kasbi (yozuvchi, notiq, tarjimon, siyosatchi va h.k.) buni taqozo qilsa, ular ham kengaytirib borishlari kerak. Agar siz aynan nima demoqchiligingizni bilsangiz (tushunsangiz)va sizning lug’at boyligingiz yetarlicha boy bo’lsa, siz o’z fikringizni aniq ayta olasiz va bu bilan yuz berishi mumkin bo’lgan anglashilmovchiliklarga barham berishingiz mumkin. Va, aksincha, fikrida ham, so’zlarida ham chalkashlik (sumbur) bo’lgan insonlar har doim pand yeyishdan xavotirlanishadi. Ko’pincha odamlar bilim darajasini ko’z-ko’z qilmaslik va takabbur ko’rinmaslik maqsadida o’zlarining boy lug’atlaridan foydalanishga uyalishadi yoki iymanishadi Tinglovchilar diqqatini ushlab turish qobiliyati juda muhim hisoblanadi. Agar siz ma‘ruza qilayotganda biror-bir tinglovchining ko’ziga tik qarab turib gapirsangiz, javob e‘tibori albatta kafolatlanadi. Va aksincha, agar siz o’z fikrlaringizni bir ohangda, zerikarli tarzda avvaldan tayyorlangan matnga tikilib bayon etsangiz, ko’p o’tmay auditoriya sizni tinglamayotganligini anglaysiz. Nigoh bilan aloqa munosabat yana shunisi bilan ham samaraliki, ma‘ruzachiga tinglovchilarning ta‘sirlanishini ham baholash imkonini beradi. Ikki kishi ishtirokidagi shaxsiy muloqot, ya‘ni kommunikatsiya, eng samarali hisoblanadi. Saylovchilar bilan shaxsan so’zlashish nomzodning saylov kompaniyasida samarali imkoniyati katta bo’lishi siyosatda allaqachonlar ma‘lum. 23 Tanlagan shaxs bilan muloqot samarali bo’lishi uchun nima qilish kerak? Psixologlarning aniqlashicha, muloqot uchun ochiq savollar ko’proq imkoniyat beradi. Yopiq savollarga javob berishda (―Sizga ishingiz yoqadimi?) oddiygina ―ha yoki ―yo’q bilan chegaralanish mumkin. Ochiq savollar esa (―Sizga ishingizda nima ko’proq yoqadi?) ochiq javoblarni talab qiladi.

Verbal muloqot faqat insonga xos bo‘lib, zarur shart sifatida tilni o‘zlashtirishni belgilab beradi. Nutq muloqot vositasi sifatida bir vaqtning o‘zida ham axborot manbai sifatida, ham suhbatdosh bilan o‘zaro ta’sirlashuv vositasi sifatida namoyon bo‘ladi. Buyuk shoir Sa’diyning so‘zlarini yodda tutish lozim: «Aqling bormi yoki yo‘q, buyukmisan yo kichik, biz bilmaymiz, sen bir so‘z atmaguningcha». Verbal (nutq) muloqot tarkibiga: so‘zlar, iboralar ma’nosi va mohiyati kiradi. Asosiy o‘rinni so‘zning qo‘llanilish aniqligi, uning ifodalanishi va hammabopligi, tovushlar, so‘zlar talaffuzi, ohang ifodasi va mohiyati egallaydi. Nutqdagi tovush hodisalari: nutq jadalligi, tovush balandligi modulyasiyasi, tovush toni, nutq vazni, tovush sifati, ohangi, aniqligidan iborat. Tovush sifatining ifodalanishi: o‘ziga xos maxsus tovushlar: kulgu, hiqillash, yig‘i, pichirlash, xo‘rsinishlar va boshqalar; ajratuvchi tovushlar – bu yo‘tal; ahamiyatsiz tovushlar – tanaffuslar, shuningdek, nazalizatsiya tovushlari – «xm, xm», «e-e-e», «o-o-o» va boshqalar.