Referat mavzu: " Mahsulot sifati ko’rsatkichlarini aniqlashda organaleptik usullarni ko’llash "

 O’simlikshunoslik mahsulotlarini standartlashtirish 

Qishlok  xo’jaligi  mahsulotining  standartlari  ilmiy  asoslangan  sifat 

me’yorlariga  ega  bo’lishi  lozim.  Standart  sifat  rag’batlantirmaydi.  Sinovlarning 

ishonarli va operativ uslublarining yo’qligi mahsulotning xaqiqiy sifatini baholash 

imkonini  bermaydi,  shuning  uchun  standartlarni  ishlab  chiqishda  usimlik 

mahsulotiga xos bo’lgan barcha xususiyatlar hisobga olinishi darkor. 

Standarlashning  biologik  obyektlarga  tegishli  qishloq  xo’jaligi  mahsulotlari 

uchun  o’zaro  bog’langan  ikki  xususiyat  -  irsiyat  va  o’zgaruvchanlik  xosdir.  Bu 

xususiyatlar  dexkonchilik  mahsuloti  sifatiga  yagona  talabni  belgilashni 

kiyinlashtiradi. 

---

Qishloq xo’jaligi mahsuloti sifatining turliligi tufayli standartlarda sifatning 

bitta  darajasini  kursatish  bilangina  cheklanib  bulmaydi.  Bu  xolda  yetishtirilgan 

barcha  xosilni  baholash  imkonini  beradigan  sifat  va  me’yor  ko’rsatkichlari 

belgilanishi  lozim.  Shuning  uchun  qishloq  xo’jaligi  mahsuloti  standartlarida 

mahsulot  sifatiga  talablar  tovarlar  navlari,  turlari,  toifalari,  yoriklariga  ko’ra, 

tabaqalab belgilanadi. 

Standartlarda  usimlik  mahsulotlari  sifatiga  tovar  navlari,  turlari,  toifalari 

bo’yicha  talablarning  belgilanishi,  bazis  me’yorlar  hamda  muvofiq  keluvchi 

tabaqalashgan  narxlarning  kiritilishi,  «Oliy  sifat»  navlar  va  ular  uchun  ustama 

narxlar  ajratilishi  qishloq  xo’jaligi  xodimlarining  pirovard  ish  natijalaridan 

manfaatdorliklarini  oshiradi.  Mahsulot  sifati  undan  foydalanish  yunalishlariga 

ko’ra ham tabakalanishi darkor. Ayni bir mahsulotning sifat kursatgichlari undan 

bir  maqsadda  foydalanganda  yuqori  deb,  boshka  maqsadda  foydalanilganda  esa 

past deb topilishi mumkin. 

Masalan,  arpa  tarkibida  oksilning  ko’p  bo’lishi  uni  yem-xashak  mahsulot 

tarzidagi  kimmati  va  sifatini  oshiradi,  ammo  pivo  pishirishda  uning  sifatini 

pasaytiradi. 

Tarkibida  14%  oksil  va  23%dan  ortiqrok  kleykovina  bo’lgan  1-sifat 

guruhiga kiruvchi yumshok yaltirok bugdoy oliy sifatli bugdoy hisoblanadi. Ammo 

u  qandolat  sanoati  uchun  unchalik  ma’kul  hisoblanmaydi,  bu  sanoatda  tarkibida 

kraxmali  ko’p  va  oksili  9-11%  bo’lgan  unli  bugdoydan  foydalanishga  afzallik 

beriladi.  Mahsulot sifatiga  qo’yiladigan talablar  tug’in  emas, ular  fan va texnika, 

jamiyat farovonligi shu kabilarning ravnaki darajasiga ko’ra ortib boradi. 

Dexkonchilik  mahsuloti  standartlari  uning  asosiy  texnologik  xususiyatlarini 

ifoda etuvchi sifat ko’rsatkichlarini o’z ichiga olishi darkor. Qand lavlagi va o’zum 

tarkibida  shakar,  bugdoydagi  kleykovina,  sanoatda  kartoshkani  kayta  ishlashdan 

olinadigan  kraxmal  kabilar  ana  shunday  ko’rsatkichlar  hisoblanadi.  Mahsulotga 

asosiy texnologik ko’rsatkichlarini hisobga olgan xolda xak tulash qishloq xo’jaligi 

xodimlarining  mahsulot  sifatini  yuksaltirish,  uni  saqlash  va  kayta  ishlashda 

yukotishlarni kamaytirishdan manfaatdorliklarini oshiradi. 

---

 

 

---