Referat. Chinniguldoshlar oilasi (caryophyllaceae)

Nizomiy nomidagi TDPU Tabiiy fanlar fakulteti 201-guruh talabasi Nabijonov Ilxomjonning botanika(sistematika)fanidan
Mustaqil ta'lim ishi.
Referat.
CHINNIGULDOSHLAR OILASI (CARYOPHYLLACEAE).
Chinniguidoshlar oilasi 80 ga yaqin turkum va 2000 dan ortiq turlarni o‘ziga birlashtirgan.Bu oilaning turlarini kurramizning deyarli hamma joylarida uchratish mumkin Ularni tundrada,o'monlarda, o'tloglarda, adir, cho'l va cho‘llarda uchratish mumkin, Tog‘larda bu oilaning o'simliklari alp o‘tloglan’ mintagalarigacha boradi. Oilaning vakillari o‘tlar, qisman yarimbutalar,be'zan butalardan iborat, Barglani oddiy, butun, yonbargsiz yoki yonbargli, ko‘pincha qinli va poyada qarama-qarshi joylashgan. Gullari dixaziy to‘pgullarda o‘mashgan, ba’zan bittadan bo'ladi,aktunomorf, 5 a'zoli va $ doirali, 2 jinsli, ba’zan bir jinsli (2 uyli), entomofil, Changchilari 5 — 10 ta,ginetsey | ta, 2 ~ 5 mevachabarglardan iborat, sinkarp. Urug‘kurtaklari ko‘p, egilgan. Mevasi ishchali yoki chanogli ko‘sak, ba"zan yong*ogcha yoki rezavor.Chinniguidoshlarning spergula (Spergula), spergulariya (Spergularia), stellariya (SteHaria),seratrum (Cerastrum) kabi turkumlari kosmopolit hisoblanadi. O‘zbekiston florasida 24 turkum 130turi uchraydi.
Kachim (Gypsophylla) o‘simligi yostiqchasining kattaligi (G.aretioides) turida 2 metrgacha poradi. Uzogdan huddi toshga o‘xshaydi, og‘irligi ba’zan 150 kg gacha yetadi Bu o‘simlik Turkmaniston tog’ larida. Eronda mahalliy aholi uni o‘tin sifatida ishlatadi (G Perfoliata) bo‘yi 140 sm gacha boradigan ko‘p yillik ot o‘simlik. Poyasi etdors shoxli. Barglari uzun sershira, ko*k rangli, nashtarsimon. Gullari ro‘vak holdagi to‘pgulda jamlangan. Bu o‘simlik adir va tog‘lar oldilarida, sho‘rxok yerlarda targalgan. Yer usti qismi to‘vimli moddalarga boyli gi tufayli chorva mollari uehun yaxshi oziq bo*ladi. Ildizida saponin moddasi ham ko'p. Chinnigul (Dianthus) turkumiga bir yillik, ko‘p yillik (O‘zbekistonda) o'tlar kiradi Bu.turkum 300 ga yaqin turlardan iborat. Turkumning o‘simliklari Yevropa, Osiyo, tropik va janubiy Afrika va gisman Shimoliy Amerikada targalgan. Barglari bandsiz, chizigsimon tasmasimon,garama- qarshi o‘mashgan. Gullari bittadan yoki dixaziy to‘pgulda joylashgan. Kosachasi silindrsimon; 5 tishchali, asosida (1) 2-3 juft qipiqsimon gulyonbarglart bor.Gultojibarglari 5 ta,ignasimon bo‘laklarga bo'lingan, og, pushti, qizil. Changchilari 10 Genetsiysi 2 ustunchali,mevasi 4 tishchali ko'sak. O*zbekistonda 10 turi yovvoyi holda o°sadi.O°zbekiston Respublikasining ,,Qizil kitob"iga kiritilgan.Madaniy turlaridan bir yillik xitoy chinniguldir (D. chinensis).