Referat bajardi: Xolniyozova m 22-14 kt qabul qildi G’afurova G. A. Buxoro 2016 y Reja

Abu Nasr Forobiy (870-950-yillar) tasavvurida jamiki

moddiy dunyoning asosida birlamchi materiya yotadi. U biz

idrok etadigan moddiy dunyo to’rt «ildizdan», ya’ni to’rtta

] boshlang’ich elementdan – o’t, havo, suv va yerdan tashkil

topganligi haqidagi qadimgi dunyo faylasuflarining fikrini

tasdiqlaydi. Forobiy mashhur shufokor sifatida amaliy

kimyoni rivojlantirishga katta hissa qo’shdi.

Al-Farg’oniy (797-861-yillar) buyuk matematik, astronom

bo’lishi bilan birga, u astronomik asboblarning mohir stasi bo’lgan. U Bog’dod va Damashqda rasadxonalar hamda Nil

daryosi suvi sathini doim kuzatib turish imkoniyatini

beradigan inshoot («Mikiyes-jadid»-nilomer) ni yaratishda

maxsus qotishmalardan foydalangan. Nilomerni

hozirgikungacha saqlanib qolganligi suvning 1000 yildan tiq

yemirish kuchiga chidamli, noyob tog’ jinzi va «sement»

tanlanganligidan dalolat beradi. Uning kimyoga oid «Kitob

amal ar-rahomat» (marmarning xizmati haqidagi kitob) deb

ataladigan yirik asari saqlanib qolgan.