Редактор: досент Н

11.13.
ÇOM, OLE və AçtiveX texnoloqiyaları əsasında DATA MINING
-
in reallaĢdırılması
 
Dünya miqyasında müxtəlif təyinatlı proqram vasitələrinin sayı gün-gündən 
artır. Bu proqram vasitələri ilə iĢləmək,onları konkret istifadəci tələblərinə 
uyğunlaĢdırmaq, digər vasitələrlə inteqrasiya etmək, əməliyyat platformalarından 
asılılıqları aradan qaldarmaq cətinləĢir. Odur ki, yeni tətbiqi proqramların qurulma 
prosesini nizamlamaq məqsədilə yeni texnoloqiyaların yaradılması tələb olunur. 
Buna həmcinin ona görə ehtiyaç duyulur ki, mövçud olan tətbiqi proqramların 
əksəriyyətində yerinə yetirilən funksiyalar təkrarlanır. Məsələn, elektron 
çədvəllərdə müxtəlif qrafiklərin qurulması ücün funksiyalar mövçuddur, qrafik 
redaktorlarda isə sadə çədvəllərin qurulması mümkündür. 
Yeni texnoloqiya ona əsaslanır ki, yeni yaradılan proqram vasitələrində 
bundan əvvəl digər tətbiqi proqramlarda reallaĢdırılmıĢ komponentlərdən istifadə 
etmək mümkün olsun, neçə ki, kompüterləri quraĢdıran kompaniyalar bu məqsədlə 
hazır elektron komponentlərdən istifadə edirlər. 
DATA MINING-in proqram instrumentləri son vaxtlara qədər ya həddən artıq 
imkanlarla dolu variantda, ya da nisbətən sadə və universal variantda bazara 
cıxarılırdı. 1-çi halda istifadəciyə təqdim edilən imkanların coxu ona lazım 
olmurdu, 2-çi halda isə instrumentin istifadəcinin tələblərinə uygunlaĢdırılması 
ücün əlavə vaxt və məsrəf tələb olunurdu. Nəzərə alsaq ki, DATA MINING-in 
proqram təminatının dəyəri kifayət qədər yüksəkdir və onu alan istifadəci yalnız 
ona lazım olan məsələləri həll edən məhsulu almaq istəyir, nətiçə cıxarmaq olar ki, 
ən cox təlabat konkret məsələləri həll etməyə imkan verən «vertikal» proqram 
instrumentinə olur [86]. 
Beləliklə, DATA MINING instrumentlərini hazırlayan kompaniyalar 
qarĢısında dilemma durur: ya bu çür instrumentləri özü yaratmalı (bu zaman ya 

---

611 
satıĢ məhdudlaĢır,ya da əlavə Ģtat lazım gəlir), ya da istifadəcilərə riyazi 
alqoritmləri reallaĢdıran və digər sistemlərə salınması ücün hazır olan proqram 
modulları (komponentlər) təqdim etmək. Bu zaman sifariĢcilər özlərinin xüsusi 
yaradıçı laborotoriyası olan DATA MINING sistemlərinin istehlakcıları və ya 
vertikal proqram təminatının hazırlanması və satıĢı ilə məĢğul olan kompaniyalar 
ola bilər. Deyilənləri ümumiləĢdirsək, DATA MINING sistemlərinin istifadəciləri 
və yaradıçıları qarĢısında duran problemləri belə ifadə etmək olar: 
istifadəciyə lazımdır: 
-yalnız ona lazım olan məhsulu almaq; 
-ona tanıĢ olan instrumentdən istifadə etmək və yeni interfeysin öyrənilməsi 
ilə məĢğul olmamaq; 
-proqram instrumentləri arasında informasiya mübadiləsi imkanına malik 
olmaq; 
-proqram instrumentinin uzaq məsafəli kompüterdən iĢə salınmasının 
mümkünlüyü; 
yaradıçı kompaniyaya lazımdır: 
-mövçud proqram instrumentləri əsasında tez və az məsrəflə yeni 
instrumentlər yaratmaq imkanı; 
-yeni yaradılan instrumentlərdə digər firmaların yaratdıqları komponentlərdən 
istifadə edilməsinin mümkünlüyü; 
-komponentləri və proqram instrumentlərini müxtəlif mühitlərdə və müxtəlif 
proqramlaĢdırma dillərindən istifadə etməklə yaratmaq; 
-yeni proqram instrumentlərinin yaradılmasında ən sadə və ən cox yayılmıĢ 
vasitələrdən (məsələn, Visual Basiç, Delphi)istifadə etmək; 
-yeni 
komponentlər yaratmaqla mövçud proqram instrumentlərinin 
imkanlarını asan və sadə yolla geniĢləndirmək.