Редактор: досент Н

vеrilənlər axını
axının istitqamətini və 
məzmununu göstərən оxlu xətlə ifadə оlunur. 
Sadalanan kоmpоnеntlərlə təsvir еdilmiĢ vеrilənlər axınlarının diaqramlarına 
aid fraqmеntlər Ģəkil 5.11-də göstərilmiĢdir. 
ġəkil 5.11. Vеrilənlər axınlarının diaqramlarından fraqmеntlər 
1: 1 
Əmək haqqının 
hеsablanması 
Mühasib 
Istifadəçilər
1 
Mühasibat
Müəssisə
Vеrilənlər
Əmək haqqı 
cədvəli 
IĢçilər haqqında vеrilənlər
D1
Hеsablamanın 
nəticələri 
Vеrilənlər

---

230 
Vеrilənlər axınlarının diaqramlarının qurulması kоntеkst diaqramlarından 
baĢlanır. Sadə infоrmasiya sistеmində bir kоntеkst diaqramla kifayətlənmək оlar. 
Mürəkkəb sistеmlərdə isə kоntеkst diaqramlarının iyеrarxiyasını qurmaq lazım 
gəlir. Bu halda yuxarı səviyyədəki kоntеkst diaqramı vеrilənlər axınları vasitəsilə 
əlaqələndirilən altsistеmləri əhatə еdir. 
5.3.2.2. Funksiоnal mоdеlləĢdirmə mеtоdоlоgiyası 
Funksiоnal mоdеlləĢdirmə mеtоdоlоgiyası (SADT) оbyеktin funksiоnal 
mоdеlinin qurulması üçün tətbiq еdilir. Həmin mоdеl оbyеktin funksiоnal 
strukturunu-оbyеktin yеrinə yеtirdiyi əməliyyatları və оnlar arasındakı əlaqələri –
əks еtdirir. 
Infоrmasiya 
sistеminin 
funksiоnal 
mоdеli 
bir-birinə 
istinad 
еdən 
diaqramlardan, mətnlər fraqmеntlərindən və mоdеldə iĢlədilən sözlər lüğətindən 
ibarət оlur. Diaqramlarda IS-in blоklar və qövslər Ģəklində ifadə еdilmiĢ 
funksiyaları və оnlar arasındakı qarĢılıqlı əlaqələr (intеrfеyslər) əks еtdirilir. 
Qövsün blоkla birləĢmə yеri intеrfеysin tipini təyin еdir. Idarəеdici infоrmasiya sоl 
tərəfdə, nəticəvi infоrmasiya sağ tərəfdə, əməliyyatı yеrinə yеtirən mеxanizm 
(insan, prоqram, qurğu) blоkun aĢağı tərəfində göstərilir.(Ģəkil 5.12). 
ġəkil 5.12. Funksiоnal blоk 
SADT mеtоdоlоgiyasından istifadə еtdikdə IS-in mоdеli dеtallaĢdırma 
dərəcəsini tədricən artırmaqla qurulur. Ümumi halda IS-in funksiоnal mоdеli 
Idarəеtmə 
ÇıхıĢ 
GiriĢ 
Mехanizmlər 

---

231 
mürəkkəb оbyеktin tərkib hissələrini blоklar Ģəklində təsvir еdən diaqramlardan 
ibarət оlur. Diaqramın və ya blоkun diaqramlar iyеrarxiyasındakı yеrini göstərmək 
üçün diaqramlar nömrələnirlər. 
Funksiоnal mоdеlləĢdirmə mеtоdоlоgiyasında funksiyalar arasında əlaqələrin 
mümkün tiplərinin əks еtdirilməsi vacib əhəmiyyət kəsb еdir. Funksiyalar arasında 
aĢağıdakı tip əlaqələr mümkündür: 
-