Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МуғаллиМ ҳәМ үзликсиз билиМлендириў
145
Biroq, odatda, og‘zaki hisoblash usullari 100 ichidagi sonlar bilan bajariladigan 
amallarga keltirilishi kerak.
Ifodani misol ko‘rinishida (og‘zaki yoki yozma ravishda): 6+3, 40+35 hamda boshqa 
hollarda jadval ko‘rinishida berish mumkin.
Ifodalarning qiymatlarini topishga doir mashqlardan asosiy maqsad o‘quvchilarda puxta 
hisoblash malakalarini hosil qilishdir. Shu bilan birga ifodalarning qiymatlarini topishga 
doir mashqlar arifmetik amallar nazariyasi masalalarini o‘zlashtirishga ham yordam beradi.
2.Og`zaki hisoblash usullari. Og‘zaki hisoblash malakalarini shakllantirish 
matematik tasavvur va tafakkurni shakllantirishga yordam beradi.
3. Matematik ifodalarni taqqoslash. Bu mashqlar qator variantlarga ega. Ikkita ifoda 
berilishi mumkin, ularning qiymatlari teng yoki teng emasligini aniqlash, agar ular 
teng bo‘lmasa, qaysi biri katta yoki kichikligini aniqlash kerak.
Bunday mashqlarning asosiy maqsadi – arifmetik amallar, ularning xossalari, tengliklar 
va tengsizliklar haqidagi nazariy bilimlarni o‘zlashtirishga yordam berishdir. Bundan 
tashqari, ifodalarni taqqoslashga doir mashqlar hisoblash malakalarini shakllantirishga 
yordam beradi.
4. Tenglamalarni yechish. Og‘zaki mashqlar sifatida turli tenglamalar ham beriladi. 
Bular avvalo, sodda ko‘rinishdagi tenglamalardir (x+2=10). Bunday mashqlarning 
vazifasi tenglamalarni yechish uquvini ishlab chiqish, o‘quvchilarga arifmetik 
amallarning komponentlari va natijasi orasidagi bog‘lanishni o‘zlashtirish, 
hisoblash malakalarini hosil qilishga yordam berishdir.
5. Masalalarni yechish. Og‘zaki yechish uchun sodda masalalar bilan bir qatorda 
murakkab masalalar ham beriladi.
Bunday mashqlar masalalar yechish uquvuni hosil qilish maqsadida kiritiladi va nazariy 
bilimlarni o‘zlashtirish hamda hisoblash malakalarini shakllantirishga yordam beradi.
6. Tarixiy ma`lumotlardan foydalanish. Sharq mutafakkirlari merosidan darslarda 
samarali foydalanish boy tarixiy merosimizni o‘rganish natijasida o‘quv 
materiallarni o‘zlashtirish hamda hisoblash malakalarini shakllantirishga yordam 
beradi.
Demak, o‘quvchini o‘yindan mahrum etish unga og‘ir jazo sifatida salbiy ta’sir etib 
yomon oqibatlarga sabab bo‘lishi mumkin. Kichik maktab yoshidagi bolalarga turli 
o‘yinlar, o‘yinchoqlar orqali ta’lim-tarbiya berib ularni maktabda ta’lim olishga tayyorlab 
borilmoqda. Tabiat qo‘ynida o‘tkaziladigan harakatli o‘yinlar bolalarning tevarak atrof 
hamda o‘simliklar nomlari bilan yaqindan tanishish imkoniyatini beradi.
Xulosa o‘rnida shuni aytish joizki, bola hayotida o‘yinlar uni shaxs sifatida tarbiya 
topishiga katta imkon yaratadi. 
Адабиётлар:
1. Елагина, В. С. Подготовка учителей естественнонаучных дисциплин к деятельности 
по реализации межпредметных связей в школе: теория и практика : моногр. / В. С. Елагина. – 
Челябинск : Образование, 2001. – 178 с. 
РЕзЮМЕ
Мазкур мақолада бошланғич синф ўқувчиларини математика фанига қизиқтиришнинг 
усуллари баён этилган. 
РЕзЮМЕ
В этой статье описываются приёмы, которые могут вызвать заинтересованость учеников 
начального класса к предмету математика.
SUMMARY
This article describes the methods of interest of pupils of the primary class to the subject of 
mathematics.

---