Развитие идеи гражданского общества в истории социально-философской мысли

Уни кўпроқ ижтимоий трансформация эмас, балки давлат тузилмасидаги ўзгаришлар қизиқтиради. Бундан ташқари Арасту ўзининг назарий ишланмаларида давлат ҳақидаги мавҳум ғояга таянишни эмас, жумладан Афлотунга хос бўлган, балки воқеъликда мавжуд бўлган бошқарув шаклларини солиштириш, қиёсий таҳлил қилишга таянади, бу жиҳат эса унинг давлат ва жамият борасидаги позициясини конкретроқ бўлишини таъминлайди.

Платондан фарқли ўлароқ, Аристотель хусусий мулкни эътироф этади. Чунки у инсон табиатига хос бўлиб, одамлар ўртасидаги ўзаро муносабатларнинг ўзагини ташкил этади. Аристотель мулк ҳуқуқининг фуқаролар фаровонлиги, давлат ва унинг бошқарув шакли хавфсизлиги, қонунчилик органи ишида фуқароларнинг иштироки механизми, лавозимларни эгаллаш ва вазифаларни бажариш, суд органлари ишидаги ролини атрофлича ўрганган. Аристотель фикрига кўра, сиёсий бошқарув – бу одамларнинг эмас, балки қонун бошқарувидир: ҳатто энг яхши ҳукмдорлар ҳам туйғулар ва ҳиссиётга берилувчан бўлади, қонун эса «оқилона тафаккур»дир.
Дастлабки давр
Марк Тулий Цицерон (мил. ав. 106-43 йиллар) Цицерон фикрига кўра, уч бошқарув шакли (монархия, аристократия ва демократия) унсурларини ўзида мужассамлаштирган аралаш давлат энг идеал давлатдир. Фақат шундай давлатда ҳар бир жамият аъзосининг манфаатларини қондириш ва у давлатни бошқаришда иштирок этиши таъминланади. «Давлатнинг мустаҳкамлиги ва фуқароларнинг ҳуқуқий тенглиги» бундай давлат тузумининг муҳим фазилати деб ҳисоблайди.

Хурматли талаба сиз ўз фикрингизни билдирингчи

Монархия, аристократия ва демократия ҳақида тушунча беринг Марк Тулий Цицерон фикрига муносабатингиз қандай

а) Монархия – бир киши ҳокимияти, қонуний ва ноқонуний (тирания) бўлиши керак; б) Демократия – ҳамманинг ҳокимияти, у ҳам қонуний ва ноқонуний бўлиши мумкин; с) Аристократия – озчилик ҳокимияти, баркамол ёки зўрлик асосида қурилган бўлиши мумкин.

1. Конститутционал монархия 2. Абсолют монархия 3. Федератив монархия в.х ларга бўлинади.