Raxmonova maftuna abdulla qizi muhandislik grafikasidan talabalar bilimini nazorat qilish va baholashda zamonaviy kompyuter

36
8
36
36
36
43
4
43

---

56
bilan bir qatorda chizma bo‘yicha qo‘yilgan nazariy savolga javoblarini baholash
imkoni bo‘ladi.
Bu vaqtda tasvirli va ko’p javobli nostandart testlatdan foydalanish tavsiya
etiladi.
Ma’lumki,
standart
testlardan
foydalanib
talabalarni
bilimlarini
baholashda aniqlik biz kutgan darajada yuqori bo’lmaydi. Chunki talabalar
standart testlarni
bajarganda yoki ishlaganda mavzu bo’yicha obektlarni
aniqlamaydi,
ularga
ta’rif
berishmaydi,
ma’lumotlarni
qayta
ishlash
ko’nikmasi yaxshi
shakllanmagan
bo’ladi,
o’z
fikrini
bayon
etishga
qiynalishadi, obekt yoki voqeaning mohiyatini tushuntirishi va voqeaning o’ziga
xos xususiyatlarini ajratib ko’rsatishda ma’lum qiyinchiliklarga duch keladi.
Chizmachilikdan talabalarning bilimini test yordamida baholashda ma’lum bir
bo’lim yoki bobdan nostandart teslardan foydalansak maqsadga muvofiq bo’ladi.
Masalan, chizmachilik fanining mashinasozlik chizmachiligi qismiga ta’luqli
bo’lgan yig’ish chizmasi berilgan bo‘lib, tasvirdagi yig’ish chizmasi tarkibiga
kiradigan besh xil detal berilgan. Talaba ushbu testdagi bitta savolga javob
berishi uchun ushbu yig’ish chizmasi tarkibiga kiruvchi beshta detal haqida
yetarlicha
bilimga
ega
bo’lishi, bular haqida o’z fikrini bayon etishi,
ma’lumotlarni qayta ishlashlari kerak bo’ladi. Bu esa talabadan ko’proq o’z
ustida ishlashni va yakuniy xulosa chiqarishni talab qiladi.
Ikkinchi
test
birinchisidan
qiyinlik
darajasiga
ko’ra
murakkabroq
mazmunda bo‘lishi mumkin. Chunki ikkinchi testda talabalar endi nafaqat
yig’ish chizmasidagi detallarning nomlanishini, balki bu detallarning ishlatilish
sohalari, bajaradigan vazifalari, tayyorlangan material turi kabi ma’lumotlarni
bilishlari talab qilinadi. Masalan, berilgan yig’ish chizmasi o’nta detaldan
tashkiltopgan bo’lib, shulardan beshtasi standart detal qolgan beshtasi
nostandart detallardir. Talabalar bu testni ishlashlari uchun birinchi navbatta
detallarning klassifikatsiyasi, ishlatilishi kabi qo‘shimcha ma’lumotlarni ham

---

57
bilishlari talab qilinadi. Bu esatalabadan ko’proq bilim, ko’nikma va malakani
talab qiladi.
Pedagogik test tushunchasini ko‘rib chiqamiz. Test o‘lchov vositasi sifatida –
o‘ziga xos topshiriqlar tizimi (ko‘pchilik hollarda qiyinchilik darajasi ortib
boradigan) bo‘lib, talabalarning bilim, ko‘nikma va malakalari darajasini samarali
aniqlash va sifatli baholash imkonini beradi[3.96]. Pedagogik test talabalarni o‘quv
fanini umumiy va tarkibiy qismlari bo‘yicha o‘zlashtirish darajalarini baholashga
imkon beradigan topshiriqlar tizimi hisoblanadi. Test nazoratlarining afzalligi
sifatida baholashning tezkorligi, qisqa vaqt ichida guruhdagi talabalarni frontal
o‘rganish mumkinligi va baholashning obektivligini ko‘rsatish mumkin.
Shuningdek, test topshiriqlaridan talabalarning mustaqil ta’limida va o‘z-o‘zini
tekshirib borishlarida ham foydalanish mumkin.
Grafika fanlari bo‘yicha tuzilgan testlar o‘ziga xos xususiyatlarga ega.
Talabalarga chizma geometriya va chizmachilik fanlari ularda fazoviy shakllarning
tekislikdagi tasvirlari bilan ishlash ko‘nikmalarini shakllantirish maqsadida
o‘rgatiladi. Talaba proeksiyalar bilan grafik amallarni bajarishida uch o‘lchamli
real ob’ektni nazarda tutib ishlaydi. Mutaxassis kasbiy faoliyatida qog‘ozda
bajarilgan chizmani o‘qib, buyumning shakli va alohida elementlarini ko‘z oldiga
keltira olishi, ichki tuzilishini aniqlashi, shuningdek, tasvir bilan bog‘liq bir qancha
fazoviy masalalarni yechishi zarur bo‘ladi. Shuning uchun ham ko‘pchilik testlar
tarkibida tahlil qilish talab etiladigan chizmalar bo‘ladi. Testlarda bunday
chizmalardan foydalanish talabalarning o‘quv fanidan egallagan nazariy bilimlarini
aniqlash bilan birgalikda ularning fazoviy tasavvurlari va mantiqiy fikrlashlarini
rivojlantirishga xizmat qiladi. Chizmachilikdan test topshiriqlari o‘zida
chizmalarni taxt qilishga doir standart talablarini aks ettirishi ham muhim shart
hisoblanadi.
Test sinovlari grafika fanlari bo‘yicha talabalarning bilimini baholashda
nazoratning yagona shakli bo‘lib qolmasligi kerak. Test bajarishda sinovdan
o‘tayotgan talabaning og‘zaki nutqi, geometrik yasashlar, tekislikda fazoviy